یادداشت روز

تازه‌ها

اعتراضات

 

گزارش نشست‌ها

pstwfq w systنشست گروه جامعه شناسی سیاسی انجمن جامعه شناسی ایران با عنوان «پساتوافق و سیاست» بعد از ظهر روز دوشنبه 11 آبان 1394 در سالن همایش‌‌های کتابخانه ملی با حضور کاووس سید امامی، مجتبی مقصودی، الهه کولایی وابراهیم متقی برگزار شد.

کولایی: در کشور تمرکز بر منافع ملی وجود ندارد/ متقی: نقطه عطف برجام در ایجاد فضای دو قطبی، انتخابات است

در این نشست الهه کولایی، استاد دانشگاه تهران و نماینده مجلس ششم، با اشاره به تحولات جهان گفت: نظام جهانی به مااجازه را نمی‌ دهد که خود را از تحولات جهان دورنگه داریم. ما در منطقه و موقعیتی قرارگرفته ‌ایمکه کنش های ما و حتی کنش نداشتن ‌های ما، می ‌تواند در محیط پیرامونی تأثیر داشته باشد.

وی بابیان اینکه در وضع کنونی تمییزتأثیر و تأثر سیاست داخلی بر سیاست خارجی و برعکس دشوار است، اظهار کرد: رفتار کشورها بر اساس ادراک آن‌ها از محیط پیرامونی شکل می‌گیرد.

کولایی گفت: در مورد قطعنامه 2231 ما می ‌توانیم به‌ گونه ‌ای رفتار کنیم که این قطعنامه به نتیجه نرسد. می‌ توانیم فضا را با بدبینی به سمتی سوق دهیم که نشان بدهد این قطعنامه از ابتدا بی‌ نتیجه بوده است.

وی تصریح کرد: بر همین مبنا با رویکرد مثبت و منفی نسبت به توافق می توانیم کشور را در مسیری قرار دهیم که منجر به اجراشدن یا نشدن توافق بشود.

کولایی بابیان اینکه برخلاف ضرورت تعادل ژئوپلیتیکی که کشور باید از آن استفاده کند، همواره شاهد نوعی جهت گیری غربی (از کشورهای عرب تا غرب دور) در سیاست خارجی بوده ‌ایم، اظهار کرد: این فضا امکان تعادل منطقه ای را از ما سلب کرده است . این درحالی‌  است که در دهه های 40 و 50 روابط ایران با کشورکمونیست شوروی بی ‌نظیر بوده کهاین امر به دلیل وزن ژئوپلیتیکی کشور ما است.

وی تصریح کرد: برجام می تواند مقدمه ‌ای برای کنار گذاشته شدن سیاست انزوای ایران باشد تا ایران بتواند از منابع ژئوپلیتیک طبیعی که در اختیار دارد، استفاده کند.

کولایی با انتقاد از برخی فرصت ‌های از دست ‌رفته در منطقه بیان کرد: در سطوح تصمیم گیری نگاه به مرزهای شمالی کشور نامناسب و غیرواقع گرایانه بوده است.وی با تأکید بر اینکه ادراک از برجام و پیامدهای آن نیز مبتنی بر اجماع نبوده است، تصریح کرد: در کشور تمرکز بر منافع ملی وجود ندارد . البته این ویژگی همه کشورهای منطقه خاورمیانه است.

این استاد دانشگاه بابیان اینکه باید در برجام از ساده‌ سازی پرهیز کرد، گفت: موازنه قدرت به‌ سادگی اتفاق نخواهد افتاد . اگر به اعتمادسازی اعتقاد داریم باید آن را در داخل کشور الگو قرار دهیم. با روند تعامل با جهان به نتیجه نخواهیم رسید.

وی در پاسخ به سؤالی درباره تعامل ایران و آمریکا و تأثیرگذاری آن بر روابط ایران و روسیه بیان کرد: تعامل ایران و آمریکا نیازمند بازنگری است. رهبران روسیه تعامل ایران و آمریکا را جدی می گیرند.

کولایی با اشاره به اینکه روس‌ ها به ‌شدت متوجه گرایش های جامعه ایران، هم در ساختار حکومتی و هم ساختارهای قدرت، هستند، افزود: ما باید با روسیه به ‌صورت گسترده و همه ‌جانبه رابطه داشته باشیم چراکه هم به لحاظ نیازمندی ‌ها به این روابط احتیاج داریم و هم اینکه این روابط می‌ تواند اهرم چانه ‌زنی ما در تنظیم روابط با غرب باشد.وی تأکید کرد: اما در صورت ادامه روند توافق، روس ‌ها در روابط با ایران دست بالاتر را از دست خواهند داد.

در سیاست خارجی بازی برد- برد وجود ندارد

در ادامه این نشست، ابراهیم متقی، دیگر استاد دانشگاه تهران با اشاره به فضای دو قطبی موجود در جامعه گفت: در فضای برجام فضای کشور بیش از گذشته دو قطبی خواهد شد و من فضای سیاست داخلی را مقدمه ‌ای برای سیاست خارجی می‌ دانم.

متقی با بیان اینکه فضای قطبی شدن صرفاً اجتماعی نیست و از حوزه نهادی به ساختاری تسری پیدا می‌ کند، ادامه داد: اجرای برجام آغاز شده است، سانتریفیوژها برداشته شده و مجلس واکنش نشان داده است. دولت اگر به مجلس توجه کند نمی تواند کاری انجام دهد و اگر توجه نکند پیامدهای خاص خود را دارد.

وی تصریح کرد: به اعتقاد من برجام پایان کار نیست. برجام از نقاط عطف تاریخ سیاسی ایران است.

متقی با اشاره به سخنان معاون وزیر امور خارجه مبنی بر اینکه ایران در وین در موضوع سوریه با آمریکا مذاکره ای نداشته است، گفت: اگر تنها از بعد سیاست خارجی به مسئله بنگریم، حرف معاون وزیر امور خارجه قابل قبول است اما از نگاه فرهنگ و ساختاری ممکن نیست. ساختارها انعکاس فضای فرهنگی است که در فضای عمومی وجود دارد و خود را در عرصه ‌های مختلف منعکس می‌کند.

وی ادامه داد: بر همین اساس، هر مجموعه ای که به قدرت می‌ رسد، مجموعه دیگر را تبدیل به other می کند. در سال‌­های 85 تا 88 تمام ادبیات کشور علیه اصلاح‌ طلب ‌ها بود و آن‌ها بزرگ ترین دشمنان امنیت ملی کشور معرفی می‌شدند. امروز روند دیگری وجود دارد و این نتیجه ذهن اعتراضی و رویکرد انتقادی ماست.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: نقطه عطف برجام در ایجاد فضای دو قطبی انتخابات چهار ماه آینده کشور خواهد بود که اصلاً فضای آرامی در کشور ایجاد نمی‌ شود و هیچ ائتلافی بین اصلاح طلبان یا در بین اصول‌ گرایان شکل نخواهد گرفت.

متقی گفت: واقعیت تفصیلی برجام این نیست که آمریکایی‌ ها به قول خود عمل کنند و تحریم‌ ها برداشته شود. لغو تحریم‌ ها معطوف به شرایط و فضای خاصی درباره راستی آزمایی و شفاف سازی است و نتیجه گزارش بازرسی آژانس تأیید ایران نخواهد بود.

وی ادامه داد: امکان شکل ‌گیری تحریم های جدید در حوزه حقوق بشر یا به قول آمریکایی ها تروریسم وجود دارد و این تحریم ها اعلام نمی شود چراکه آمریکایی ‌ها می ‌خواهند سانتریفیوژها برداشته و اورانیوم غنی ‌شده خارج شود و بعد از اینکه دست ایران خالی شد تحریم های جدید اعمال می ‌شود.

متقی با بیان اینکه در نامه 9 ماده ‌ای رهبری هم آمده است که در صورت اعمال تحریم ‌های جدید، برجام لغو خواهد شد، افزود: سؤال اینجاست که اگر تحریم جدید اعمال شود در چه وضعی خواهیم بود؟

وی تصریح کرد: نکته دیگر خروج ایران از وضع امنیتی است که ما همچنان در این وضع هستیم. قطعنامه 2231 در فصل 7 ماده 41 صادر شده است و در حوزه تسلیحاتی این قطعنامه محدودیت ‌های بیشتری از 1929 دارد. اگر ما موشک دیگری مانند «عماد» را آزمایش کنیم لغو قطعنامه است. در حال حاضر می ‌توانیم بگوییم که آزمایش موشک قبل از برجام بوده است.

متقی با بیان اینکه بر اساس ماده 25 منشور ملل قطعنامه های شورای امنیت برای همه کشورها لازم ‌الاجرا ست، گفت: محدودیت های بین ‌‌المللی علیه ایران در حال افزایش است و اگر عربستان چندی دیگر اعلام کند که ایران به یمن سلاح داده است، قطعنامه 2231 لغو می‌شود و تحریم ها برداشته نخواهد شد.

وی گفت: متأسفانه نخبگان در کشور وضع تراژیک را درک نمی ‌کنند. حوزه ایده ‌آل های ما با واقعیت ‌های قدرت راهبردی ‌مان متفاوت است. از یک طرف فکر می کنیم قدرت جهانی و منطقه ‌ای هستیم و از طرف دیگر در حوزه بحران های منطقه درگیر شده ‌ایم.

در نیویورک وزیر خارجه کشورمان چهار بار از وزیر امور خارجه عربستان درخواست ملاقات می کند و زمانی که «جبیر» پاسخ منفی می ‌دهد، وزیر امور خارجه اعلام می کند که هیئت نمایندگی درخواست داده است نه او.

متقی بیان کرد: ما احساس می ‌کنیم بازی برد- ‌برد است، در حالی که در سیاست خارجی بازی برد-‌ برد وجود ندارد و سیاست خنده حداکثر ظرف یک سال و یک سال و نیم آینده پایان خواهد یافت.

بهسازی نهادهای اجتماعی و سیاسی و اصلاح ساختارها ضروری است

کاووس سیدامامی، استاد دانشگاه با بیان اینکه برجام فرصتی فراهم می ‌کند تا در صورت وجود اراده سیاسی ایران به اقتصادی نوظهور در دنیا تبدیل شود، گفت: بخشی از توسعه و پیشرفت جامعه به دلیل نهادسازی‌ هایی است که از ابتدای انقلاب در کشور صورت گرفته است و این نهادها حتی آن‌ هایی که مانع دموکراسی هستند برای توسعه جامعه مفیدند.

وی ادامه داد: در صورت انتخاب سیاست گفت ‌وگو و تعامل امکان اصلاح این نهادها فراهم می شود.

سید امامی با اشاره به اینکه برخی از این نهادها همچنان با اصول و اهداف اولیه کارمی ‌کنند، اظهار کرد: میتوان این نهادها را در مسیری قرار داد که با منافع کشور و بقای آن هم‌ خوانی داشته باشند.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: بهسازی نهادهای اجتماعی و سیاسی و اصلاح ساختارها متناسب با تغییرات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ضروری است و کسانی که دستی در قدرت دارند و منافع را خوب درک می‌کنند می ‌توانند در این مسیر بسیار مؤثر باشند.

در هیچ کجای دنیا 20 اصل قانون اساسی به سیاست خارجی اختصاص ندارد

در ادامه این نشست مجتبی مقصودی، استاد دانشگاه، به نگاه‌ ها و رویکرهای ابتدای انقلاب اشاره کرد.وی گفت: نگاه و رویکردی در ابتدای انقلاب اسلامی در محیط‌ های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جامعه حاکم بوده است و در سایه تجربه تاریخی و جامعه ‌شناختی نگاه ما به بیرون از کشور تیره و تاریک است.

مقصودی با اشاره به بی‌ اعتمادی حاکم بر جامعه بیان کرد: قانون اساسی کشور نیز بر همین پایه نگاشته شده است و چنین نگاهی در قانون هم وجود دارد.

وی تأکید کرد: در هیچ کجای دنیا 20 اصل قانون اساسی به سیاست خارجی اختصاص نمی ‌یابد چراکه این مسئله در عمل دست دولت و دستگاه سیاست خارجی را برای اقدام مقتضی خالی می‌کند.

این استاد دانشگاه بیان کرد: بیگانه ‌ستیزی از جمله فرمول‌ های سیاسی در بدنه کشور است که بسیار به کار گرفته می‌شود.

وی افزود: اگر پسابرجام را نیز با عینک بدبینی که از اول انقلاب بر چشم داشته ‌ایم بنگریم، طبیعی است که برآیند و نتیجه آن ناشی از همین نگاه خواهد شد.مقصودی با تأکید بر این امر که مهم است که ادراک و نگاه ما به پسا برجام چگونه است، گفت: قالب توافق هسته ‌ای تعاملی است. بر این اساس دو طرف توافق صورت ‌گرفته را به رسمیت شناخته و بده بستانی انجام داده ‌اند.

به گفته وی، با چنین رویکردی که در توافق دیده می‌شود فرمول‌ های گذشته برای پسا برجام کارایی ندارد و در آن فرمول‌ ها نمی‌گنجد. منافع ملی در چارچوب مذاکرات با غرب به دست می ‌آید.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه برای بهبود شرایط و پیگیری بهتر منافع ملی باید در فرمول سیاسی اولیه بازبینی صورت گیرد، تصریح کرد: اگر بپذیریم یکی از ابزارهای جابه ‌جایی نخبگان، صندوق آراست و اینکه مردم در سال 92 به دیدگاه‌ های اعتدالی رأی داده ‌اند؛ باید بپذیریم که این دیدگاه سعی دارد تا در فرمول اولیه اصلاحاتی انجام دهد و معتقد است منافع ملی از راه مذاکره به دست می ‌آید

استقلال دانشگاه و ازادی آکادمیک

چند رسانه ای

مجله جامعه شناسی

مجله مطالعات

پیوندها

حمایت از انجمن و حامیان مالی (2)

عضویت در انجمن جامعه شناسی ایران1402

حامی باش