دفتر یزد انجمن جامعه‌شناسی ایران نشست «معرفی و نقد کتاب‌های سایبان مقدس (عناصر نظریه جامعه‏ شناختی دین) و شایعه فرشتگان (جامعه مدرن و کشف دوباره فراطبیعت)» را روز دوشنبه 11 آذرماه 1398 با حضور مترجم کتاب، ناقدان و علاقه‏ مندان برگزار کرد.

در آغاز نشست دکتر مسعود حاجی‌زاده میمندی، مدیر دفتر یزد انجمن جامعه‌شناسی ایران، ترجمه و اثر مورد نقد را در راستای تقویت ادبیات جامعه‌شناسی دین موثر دانست و از مترجم تشکر کرد.

در ادامه دکتر ابوالفضل مرشدی مترجم این دو اثر به معرفی نویسنده کتاب و گرایشات جامعه ‏شناسی وی پرداخت. دکتر مرشدی عضو هیأت علمی گروه مردم‌شناسی، ضمن معرفی نویسنده این دو اثر گفت: پیتر لودویگ برگر متولد 1929م. و درگذشت به سال20017م. جامعه‌شناس اتریشی‌الاصل آمریکایی است که در دهه 60 میلادی کار خود را آغاز کرد. برگر به سنت جامعه‌شناسی پدیدارشناسی که به آگاهی انسان اهمیت می‌دهد و رویکرد جامعه‏‎شناسی تلفیقی که آمیزه‏ای از اندیشه ‌های جامعه‌‏شناسانی چون مارکس، وبر و دورکیم بود، تعلق‌داشت.

وی در خصوص دو کتاب نامبرده اظهار داشت: برگر در انتهای کتاب ساخت اجتماعی واقعیت، معتقد است جامعه‏ شناسی بدون جامعه‏ شناسی دین معنا ندارد و برای دین پایگاه ویژه‏ای قائل است. در فصل اول کتاب سایبان مقدس به این مطلب می‏‌پردازد که انسان‏ برای خود جهان‏‌های معنوی را تعریف می‏ کند اما این جهان‏‌ها از جهات مختلف مورد تهدید قرار می ‏گیرند و وی ناگزیر است برای تثبیت آنها جهان انسانی را به جهان خدایان ‌وصل‌‏ کند.

دکتر مرشدی ادامه داد: برگر در فصل دوم کتاب، وضعیت دین در عصر جدید مورد بررسی قرار می‏دهد و نظریه سکولاریسم درونی و بیرونی ادیان را صورت‏ بندی می‏ کند که بسیار فراگیر می ‏شود.

وی در خصوص کتاب شایعه فرشتگان نیز گفت: این کتاب بلافاصله بعد از کتاب سایبان مقدس نوشته شد. برگر در این کتاب در مقام یک الهی‏دان آماتور معتقد است که علوم جدید بویژه تاریخ و بعد جامعه‏ شناسی همانند نهر آتشینی هستند که تمام نظام‌‏های معرفتی الهی پس از عبور آنها مجبورند که فروریخته شوند و فقط جوهره اصلی‌ ایمان ‌باقی‌ می‏‌ماند.
دکتر مرشدی درخصوص تفاوت این دو کتاب افزود: در کتاب شایعه فرشتگان از یک نوع الهیات استقرایی در زندگی انسان صحبت می‏‌شود اما در کتاب سایبان مقدس، جهان ماورایی وجود ندارد  و برگر یک روش‌شناسی‌ غیرالهی را در پیش ‌گرفته ‌است.

در ادامه این نشست، دکتر حاجی‌زاده میمندی نگاهی به ترجمه کتاب سایه مقدس انداخت و روان نبودن کتابها را مورد نقد‌ قرار ‌داد. وی در خصوص برگر نیز خاطر نشان کرد: گزاره‌هایی که نویسنده به کار برده از یک عام‏گرایی برخوردار بوده و جنبه فلسفی و تعمیم اندیشه ‏های وی زیاد  و احتمال‏گرایی را رعایت نکرده ‏است.

دکتر جواد پور ‌روستایی مدیر گروه معارف اسلامی نیز گفت: نویسنده این دو اثر، جامعه‌‏شناسی حرفه‌ای است که‌ علایق ‌الهی‌ نیز ‌دارد.

وی افزود: اگر از منظر یک الهی‌دان که سعی در کشف فراطبیعت داشته به وی نگریسته شود، به نظر من چندان موفق نبوده است اما به عنوان یک جامعه‏ شناس که از دریچه‌ مطالعه انسان اجتماعی قصد داشته فراطبیعت را اثبات کند در این صورت یک نظریه ‏پرداز جامعه ‏شناسی دین به حساب می‏ آید.

در ادامه دکتر حجت ‏الله رحیمی عضو هیأت علمی گروه جغرافیای شهری با اشاره به ارزش بالای این دو کتاب گفت: برگر در کتاب سایبان مقدس مبتنی بر تخیل جامعه ‏شناسانه دین را به عنوان فرآورده تاریخی می‏ داند که نتیجه پدیده دیالتیک بین جامعه و فرد است و مانند فلسفه هگل به عنوان عنصر نمود ساز و نظم ساز مطرح می شود اما در کتاب شایعه فرشتگان دین امکان تاریخی نیست بلکه امکان جامعه شناختی است که وظیفه آن پیوند ‌ارتباط‌ فرد‌ با‌ خداست.

وی درخصوص نقدهای وارد شده به کتاب گفت: نویسنده از طنز، شوخی، مرگ و امید  به عنوان شواهدی برای امر فراطبیعی بهره جسته اما نمی‏ گوید نتایج اخلاقی این کار برای چه است؟ و چطور می‏‌شود مباحث اخلاق را از آنها استخراج کرد و این نشانه ‏ها استعلایی نیست بلکه نشانه‏ های تجربی هستند.ازلی دانستن پدیده بی‏ نظمی که دین در پی رفع آن است، یگانه تصور کردن انسان در مکتبی که برگر به آن معتقد بود و توجه به امور متعالی به جای توجه به مادیات در علت بیگانگی انسان با خود بخش دیگری از نقدهای ‌دکتر‌رحیمی ‌به‌ این ‌دو‌ اثر ‌بود.

دکترمحمدملاعباسی مدرس دانشکده علوم اجتماعی نیز با اشاره به ترجمه دو کتاب گفت: در ترجمه متون علمی باید درصدی از دشواری متن اصلی در متن فارسی نمود پیدا کند. بعضی کلمات موجود در کتاب پیچده و آکادمیک است و از واژه‏ های روزمره زبان انگلیسی به دور است و لذا موردی نیست که اگر در ترجمه آنها به زبان فارسی از مفاهیم غیرمعمول استفاده شود، همان گونه که در ترجمه این کتاب دیده می ‏شود.

در پایان جلسه حاضران دیدگاه‌ها و سؤالات خود را درباره این دو اثر و ترجمه آنها بیان کردند.

 

• < قبلی
• بعدی >