دومین میزگرد گروه علمی- تخصصی مطالعات زنان انجمن جامعه شناسی ایران با عنوان ” بررسی فعالیت‏های سازمان‏های غیر دولتی در مورد خشونت“ روز دوشنبه بیست و سوم آبان ماه سال جاری در سالن کنفرانس انجمن برگزار شد. در این میزگرد‏، خانم‏ها برکسه (پژوهشگر) با عنوان ”گزارشی از کانون اصلاح و تربیت دختران“، نسرین ستوده ( وکیل انجمن حمایت از حقوق کودکان) با عنوان ” خشونت قانونی علیه کودکان“، ناهید کاموسی (پژوهشگر) با عنوان ” گزارش فعالیت‏های انجمن پویا“ و ارشد (پژوهشگر) با عنوان ” صدای یارا و کودکان“ به سخنرانی پرداختند که در زیر مختصری از هر یک از این بحث‏ها آمده است.
گزارشی از وضعیت مددجویان دفتر کانون اصلاح و تربیت تهران
نخستین سخنران این نشست، خانم برکسه بود که به بررسی وضعیت مددجویان دختر کانون اصلاح و تربیت تهران پرداخت. او در این باره گفت: کانون اصلاح و تربیت دختران (تهران) در سال 1378 با تلاش NGO هایی که در زمینه کودکان فعالیت داشتند (از جمله انجمن حمایت از حقوق کودکان) در کنار کانون اصلاح و تربیت پسران تأسیس شد. اکثر مددجویان بین سنین 13 تا 18 سال هستند که به صورت شناور در کانون می‏مانند. روزانه بین 25 تا 60 مددجو در این مکان هستند. جرم اکثر آنان در رابطه با جنس مخالف، ولگردی و مواد مخدر است. البته در طول این چند سال که به این مرکز مراجعه می‏کنیم یک مورد قتل (دفاع از خود) و یک مورد سرقت مسلحانه نیز در بین آنان دیده شده است.
در رابطه با مسائل کودکان و نوجوانان به خصوص دختران در بزهکاری مسأله رابطه با جنس مخالف است ولی چون بدون آموزش و آگاهی و همچنین غیرقانونی است، برخورد قضایی با این مسئله شده و منجر به بزهکاری و ولگردی دختران نوجوان می‏شود.
علت فرار اکثر دختران به گفته خودشان: آزار جسمی و جنسی از جانب خانواده و بستگان، فقر اقتصادی و فرهنگی خانواده، متلاشی شدن خانواده، عدم آگاهی خانواده در ارتباط با فرزاندان خود و عدم درک نیازهای روحی و روانی آنان بوده است. بیشتر مددجویان دختر از حاشیه‏نشین‏های تهران و روستاها و مناطق محروم کشور هستند. این مددجویان پس از آزادی اگر خانواده آنها را پذیرا نباشند و یا این که خودشان تمایل به بازگشت به محیط خانه را نداشته باشند، به مراکز بهزیستی و دیگر مراکز نگهداری‏کننده فرستاده می‏شوند. هرچند که اکثر آنان پس از مدتی از مراکز نگهداری فرار کرده و دوباره در خیابان‏ها سرگردان می‏شوند و تعدادی از آنها به علت نداشتن سرپناه شبها زیر درختان بلوار کشاورز و یا در زیر کامیون می‏خوابند.
بیشتر مددجویانی که معتاد شده‏اند، توسط پدر یا برادرشان معتاد شده‏اند و در بین آنان مددجویانی نیز هستند کسانی که مورد تجاوز برادر خود قرار گرفته‏اند و خانواده‏ها از پسر حمایت کرده و تقصیر به گردن دخترشان انداخته‏اند. مددجویان دختر که باردار شده‏اند طبق قانون، حق سقط جنین ندارند و می‏بایستی که فرزندشان را به دنیا بیاورند و تحویل شیرخوارگاه دهند. مددجویان دختر در رابطه با جرایم خود بین یک هفته تا 3 ماه و بعضی از آنها طولانی مدت در کانون دوران محکومیت خود را می‏گذرانند. در زمینه با جرم رابطه با جنس مخالف و مشروبات الکلی، آنان علاوه بر گذراندن مدت محکومیت شلاق نیز می‏خورند که این امر توسط کارکنان اجرای احکام صورت می‏گیرد. آنان می‏گویند بعد از چند ضربه شلاق بدن ما سر می‏شود و دردی احساس نمی‏کنیم. مددجویان از نحوه برخورد کارکنان کانون به خصوص مراقبین شکایت داشته و می‏گویند که آنان با برچسب‏هایی مانند روسپی و فاحشه ما را خطاب کرده و رفتار خوبی ندارند. همچنین در دادگاه از برخورد قاضی اکثراً ناراضی بوده و می‏گویند که ما به قاضی می‏گوییم خانواده‏ها ما را درک نمی‏کنند و حتی نمی‏گذارند رنگ لباس خود را انتخاب کنیم؛ بعد قاضی جواب می‏دهد که شما می‏خواهید روسپی شوید.
امکاناتی که در کانون پسران وجود دارد، مانند فضای سبز ـ کارگاه‏های مختلف در کانون دختران وجود ندارد. عموماً دلسوزی مسئولین نسبت به دختران کمتر است مثلاً در کانون پسران سالن غذاخوری است ولی در کانون دختران نیست و آنان با پهن کردن سفره‏ای در روی زمین خوابگاه غذای خود را صرف می‏کنند. در کانون بیشتر به آنان قرص خواب می‏دهند تا بخوابند.
خشونت قانونی علیه کودکان

نسرین ستوده وکیل انجمن حمایت از کودکان سخنران بعدی این نشست بود. وی گفت: صحبت امروز من پاسخ به این سئوال است که آیا عملکرد دادگاه‏ها و رویه قضایی در خصوص خشونت خانوادگی به انتظار اجتماعی پاسخ می‏دهد؟ و ادامه داد: ما برای پاسخ به این سئوال ابتدا باید به این پرسش جواب دهیم که جامعه‏ای که اخلاق جنسی در آن از اولین گام یعنی پوشش افراد، با سختگیری آغاز می‏شود انتظار چه برخوردی با کسانی می‏رود که به نوعی به آزار جنسی کودکان پرداخته‏اند؟ بدیهی است پاسخ به این سئوال آسان است زیرا آزار جنسی کودکان به موجب قوانین داخلی همه کشورها و اسناد بین‏الملل ممنوع است و از تابوهای شدید اجتماعی محسوب می‏شود. از دیگر سو، آزار جنسی کودکان در همه جوامع آسیب‏هایی را برای کودکان به دنبال می‏آورد که حتی می‏تواند برای جامعه تهدیدآمیز باشد. اما در جوامعی که این تابو به شکلی سخت‏تر رخ می‏نماید، آسیب وارده به شخص قربانی عمیق‏تر و گسترده‏تر خواهد بود.

او در ادامه خاطرنشان کرد که نحوه برخورد دادگاه ها با آزار جنسی کودکان در دو بخش آزار جنسی کودکان در خارج خانواده و داخل خانواده تقسیم می‏شوند و در این زمینه چند نمونه از آراء قضایی دادگاه‏های ایران را مورد بررسی قرار داد.
پیشنهادهای انجمن پژوهش‏های آموزشی پویا برای گسترش صلح و ضدیت با خشونت در جامعه
انجمن پژوهش‏های آموزشی پویا که در سال 1366 تأسیس شده، به پژوهش در امر آموزش به منظور نیازهای اساسی فرد و جامعه در این زمینه می‏پردازد. این انجمن تا به حال فعالیت‏های متعددی را در ارتباط با ترویج صلح و نفی خشونت انجام داده که از جمله آنها، برگزاری میزگرد جنگ و صلح از دیدگاه کودکان پیش دبستانی، بررسی مفاهیم بنیادین صلح در کتاب‏های درسی، مشارکت در برگزاری عصرانه‏های صلح برای خانواده‏ها و کودکان، برگزاری کارگاه‏های آموزشی حقوق کودک و ... می‏باشد.
ناهید کاموسی از اعضای انجمن پژوهش‏های آموزشی پویا، علاوه بر موارد فوق و ارائه گزارشی از سایر فعالیت‏های این انجمن، پیشنهاداتی را برای گسترش صلح و ضدیت با خشونت در سطح جامعه مطرح کرد که خلاصه‏ای از آن در زیر آمده است:
مفاهیم صلح و ضدیت با خشونت (مثل همکاری، مشارکت، مشورت، اتحاد، دوستی، همدلی، شادی، عدالت و برابری جنسیتی) از طرق زیر وارد اذهان مردم جامعه شود:
ـ در مهد کودک‏ها: از طریق قصه، نمایش، بازی، نقاشی، کار دستی، دادن عروسک از هر دو جنس به دختران و پسران برای بازی و یادگیری مراقبت از آن‏ها، طراحی و ساخت اسباب‏بازی‏ها و عروسک‏هایی بر این اساس، طراحی بازی‏ها و بازی‏های کامپیوتری بر مبنای یاد شده و تربیت مربی مهد کودک در این جهت.
ـ در مدارس: این بحث جزء واحدهای درسی مدارس ارائه شود. همچنین خواندن قصه توسط معلم یا شاگردان در ساعت کتابخوانی نیز توصیه می‏شود که برای این کار کتاب‏ها دسته‏بندی شده و طی نظمی به مرور آموزش غیرمستقیم داده شود. همچنین در تربیت معلم، جزء واحدهای درسی قرار گیرد. از انجمن اولیاء و مربیان کمک گرفته شود (در آموزش خانواده‏ها، جشن‏های مدرسه، نمایشگاه‏ها و ...) موسیقی مناسب در مدارس که باعث تلطیف روح می‏شود و ضد خشونت است، پخش شده و در صورت امکان موسیقی وارد برنامه مدارس شود.
در ورزش‏‏ها، حرکات ورزشی موزون ایجاد شود (بخصوص در مدارس دختران) که باعث تخلیه انرژی و ایجاد آرامش می‏شوند (توأم با موسیقی)، همچنین به عنوان موضوع انشاء یا خوشنویسی مدارس شود. در نام‏گذاری کلاس‏ها نیز می‏توان از این مفاهیم استفاده کرد. گنجاندن این مفاهیم در ساعت بازی‏های خلاق و ساعت هنر مدارس و طراحی این گونه بازی‏ها برای بچه‏ها نیز مفید خواهد بود.
ـ در دانشگاه‏ها: جزو واحدهای درسی دانشکده‏ها باشد (لااقل واحد اختیاری).
ـ در سطح شهر: کتابخانه‏های محلی تأسیس شود (با کتاب‏های دسته‏بندی شده) و از این مکان برای فعالیت‏های نظیر ایجاد نمایشگاه و نمایش استفاده شود (با استفاده از پتانسیل مردم هر محل به خصوص زنان خانه‏دار و افراد بازنشسته). روز صلح و ضدیت با خشونت (مانند روز زن) در مهدها، مدارس، دانشگاه‏ها، ادارت، کارخانه‏ها و ... برگزار شود و جشن‏هایی در این رابطه در سطح جامعه به وجود بیاید. گروه صلح و ضدیت با خشونت در مدارس، دانشگاه‏ها، اداره‏ها و کارخانه‏ها ایجاد شود و افراد بیاموزند که وارد این گونه تشکل‏ها بشوند. همچنین عصرانه‏های صلح و امثال آن در پارک‏های سراسر کشور ترویج شوند.
ـ در هنگارم ازدواج نیز این گونه مفاهیم و رابطه زن و مرد (براساس برابری و عدالت جنسیتی) در کلاس‏هایی آموزش داده شوند. جزوه‏های آسان برای بزرگسالان چاپ بشود (آموزش مفاهیم صلح و ضدیت با خشونت برابری و عدالت جنسیتی) رفتار زن و مرد با یکدیگر و با کودکان، مراحل رشد کودک و ...). در رسانه‏ها از طریق ساخت فیلم سینمایی، نمایش‏ها و فیلم‏های تلویزیونی، بازی‏ها و اشعار در تلویزیون و مقاله در مجلات و روزنامه‏ها وارد شود. آموزش هنرمندان، نویسندگان، شاعران و نمایشنامه‏نویسان و کاریکاتوریست‏ها از طریق ایجاد کارگاه و تهیه جزوه و غیره که به آنها بیاموزد قصه‏ها، اشعار و نمایشنامه‏هایی بر این مبنا بنویسند (ضد تبعیض جنسیتی، نژادی و قومی). همچنین با کمک لطیفه‏ها، ضرب‏المثل‏ها، معماها، کاریکاتورها، باورهای جدید در جامعه ایجاد شود.
در پایان این نشست نیز خانم ارشد عضو انجمن حمایت از کودکان، فعالیت‏های این انجمن و مرکز ”صدای یارا“ که به مشکلات کودکان و نوجوانان می‏‏‏پردازد، را معرفی کرد. او در این زمینه به طرح نمونه‏هایی از مسایل کودکان و مادرانی پرداخت که از این مرکز برای حل مشکلات خود کمک گرفته بودند.

 

• < قبلی
• بعدی >