ترویج علم در حیطه عمومی: چیستی، چرایی و چگونگی“ از سری مباحث گروه علمی ـ تخصصی جامعه‏شناسی علم و تکنولوژی در بیست و دوم دی ماه بوده است که توسط دکتر علی پایا استاد دانشگاه وست مینستر و عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور مطرح شد.

سه شنبه، 22 دی 1383
گزارش نشست گروه علمی- تخصصی جامعه‏شناسی علم
ترویج علم در حیطة عمومی
گزارش: الهام معینی جزنی

”ترویج علم در حیطه عمومی: چیستی، چرایی و چگونگی“ از سری مباحث گروه علمی ـ تخصصی جامعه‏شناسی علم و تکنولوژی در بیست و دوم دی ماه بوده است که توسط دکتر علی پایا استاد دانشگاه وست مینستر و عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور مطرح شد.
دکتر پایا در ابتدا با اشاره به مفهوم علم گفت: علم در فرهنگ ما در قبال معانی متفاوتی چون آگاهی، ادراک، شناخت، فهم، بصیرت و معرفت به کار می‏رود، و به دلیل وجود معانی مختلف، ابهاماتی نیز در فهم این واژه وجود دارد.
وی در بحث خود علم را به معنای Science در نظر گرفت که در حیطه عمومی در مقابل معرفت یا Knowledge به کار می‏رود و در این باره اظهار داشت: معرفت مجموعه حدس‏های ابطال نشده‏ای است که تاکنون از محک تجربه یا نقد بیرون آمده‏اند و نسبت به علم در معنای عام‏تری به کار می‏رود.
پایا درباره تفاوت‏های علم و معرفت تأکید کرد: معرفت را می‏توان گزارش ساده از واقعیت و علم را بخشی از آن دانست که این گزارش را از جهان طبیعت بیان می‏کند. در قرن حاضر نگاه به علم به یک نگاه بیرونی تبدیل شده که بحث‏هایی مانند اخلاق در علم و اقتصاد در علم را در آن مشاهده می‏کنیم.

باسواد بودن به چه معناست؟

دکتر پایا در این باره می‏گوید: براساس تعاریفی که در لغت‏نامه موجود است، شخصی که با خواندن و نوشتن آشنا و توانایی به کار بردن آنها را داشته باشد، باسواد است اما در معنایی دیگر سواد داشتن به معنای متعهد بودن است.
این استاد دانشگاه در ادامه جلسه به معنای سواد سیاسی اشاره کرد و گفت: به کارگیری معرفت، مهارت و رویکردهایی که برای آگاه‏سازی سیاسی افراد ضروری است، به عنوان باسوادی سیاسی مطرح می‏شود و شخصی که دارای سواد سیاسی است می‏داند که بحث‏های اصلی سیاست در حول چه محورهایی هستند و معارضان اصلی دربارة آنها چه نظری دارند.

چرا ترویج علم مفید است؟
حمایت از پروژه‏های علمی مستلزم آگاهی حداقل عامه مردم از آنهاست.
آشنایی عامه سبب می‏شود که حد توانایی علم توسط آنها تشخیص داده شود تا در مواردی که علم موفق نیست، این گروه سرخورده نشوند.
دکتر پایا با بیان مطالب فوق افزود: موقعیت اقتصادی رقابت در تولید کالاها و خدمات بهتر است که این امر به خودی خود با فعالیت‏های علمی در تولید ترازهای بالاتر علمی و تکنولوژیک، مرتبط است.
وی همچنین تأکید کرد: بر اثر ترویج علم در حیطه عمومی، عامه مردم می‏توانند زندگی اجتماعی خود را تثبیت کنند و در نهایت معرفت علمی مانع از آسان پذیری و ساده لوحی عمومی می‏شود.
دکتر پایا نقش جماعت علمی، فرهنگ عمومی، اخلاق تکنولوژیک، نظم دموکراتیک و رهبری سیاسی سیاسی مسئولانه را به جهت ترویج علم در حیطه عمومی در یک جامعه دموکراتیک، مهم و اساسی دانست.
وی در ادامه متذکر شد: رویکرد اسپیلبرگی به علم، دشواری‏های برقراری ارتباط میان رشته‏های مختلف و اثر امواج کوچک اطلاعات وتحریف پیام در کنار مشکلات جداسازی علوم تجربی و فرهنگی که در اواخر قرن بیستم ثابت شده، ارتباط زیادی با هم دارند؛ از دشوارهای‏های ترویج علم در حیطه عمومی است.

پیشنهادهای علمی و عملی
در پایان این جلسه، دکتر پایا با جمع‏بندی مطالب ذکر شده به طرح پیشنهادهایی در جهت شناسایی علم در حیطه عمومی و آشنا ساختن جامعه با این مساله پرداخت.
«برگزاری هفته ویژه‏ای در سال تحت عنوان «هفته ترویج معرفت علمی»، اجرای پروژه سراسری «هفته ترویج معرفت علمی» توسط دانش آموزان، برگزاری مسابقة تألیف یا ترجمه بهترین کتب علمی عامه فهم در سال، تدوین برنامه‏های کامپیوتری با مشارکت فعال استفاده کننده که در آنها مفاهیم علمی در قالب بازیهای کامپیوتری ارائه شده‏اند، برگزاری نمایشگاه‏های اطلاع‏رسانی و ایراد سخنرانی‏های عامه فهم در آنها، انتشار ماهنامه وزین علمی در این باره و تأسیس رشته ترویج معرفت علمی در دانشگاه‏های کشور از جمله پیشنهادهای مطرح شده در این زمینه بود.

• < قبلی
• بعدی >