روز اول دسامبر برابر با ۱۰ آذر هر سال، به نام روز جهانی ایدز نامیده شده است. از سال ۱۹۸۸میلادی، با هدف ارتقای امکانات مالی در جهت اقدامات مثبت، و افزایش آگاهی، آموزش و مبارزه با تبعیض‌های مرتبط با ایدز، هر ساله در این روز فعالیت‌هایی در ارتباط با ایدز از سوی دولت‌ها و نهادهای غیر دولتی و فعالین اجتماعی صورت داده می‌شود، و برای این روز، شعار خاصی نیز در نظر گرفته می‌شود. هدف عمده از این کار این است که به عموم مردم یادآوری شود که مسئله اپیدمی ایدز/HIV از بین نرفته‌است و هنوز اقدامات زیادی هست که برای مقابله با این مشکل که چهارمین علت مرگ و میر در سطح جهان است، باید انجام شود.

 در روز جهانی ایدز بسیاری از مردم داوطلبانه، لباس‌های‌شان را به روبان قرمز مزین می‌کنند تا به عموم مردم جامعه، که ممکن است نسبت به این مهم بی اطلاع یا کم توجه باشند، توجه و مراقبت در برابر HIV و ایدز را متذکر شده و به دیگران یادآور شوند که تعهد و پایبندی و حمایت آنها ضرورت دارد. ایجاد آگاهی و حساسیت هم به منظور پیشگیری از ابتلای موارد جدید به این بیماری و نیز به این منظور صورت می‌گیرد که مردم بدانند در قبال افرادی که ناخواسته و بدون هیچگونه تقصیری مبتلا شده‌اند، واکنش‌های حمایتگرانه، و صحیح اعمال کنند تا از شدت فشارهای اقتصادی، اجتماعی بر ایشان در شرایط آسیب پذیری‌شان کاسته شود و از پشتیبانی خانواده، دوستان، همکاران و عموم افراد جامعه بهره‌مند شوند.

گروه علمیِ جامعه شناسی پزشکی و سلامت انجمن جامعه‌شناسی ایران نیز با توجه به اهمیت مساله ایدز به عنوان یکی از اولویت‌های بهداشتی در این کشور، از بدو تاسیس خود تلاش داشته که هر ساله یکی از برنامه‌های سخنرانی یا نشست‌های خود را به بررسیِ میان رشته‌ای این موضوع اختصاص دهد. در سال جاری نیز، این گروه با همکاری چند تن از کارشناسان رشته‌های مختلف، به بررسی ایدز از ابعاد اجتماعی، پزشکی و درمانی می‌پردازد. در این نشست که در روز چهارشنبه 9 آذرماه در سالن کنفرانس انجمن جامعه‌شناسی برگزار می‌شود چهار سخنرانی ارائه خواهد شد که در زیر به صورت مختصر به معرفی هریک از سخنرانان و محتوای سخنرانی‌شان می پردازیم.

سخنران نخست این نشست، دکتر حمیرا فلاحی، پزشک، و دارای دکترای تخصصی بهداشت باروری، و سرپرست کلینیک مشاوره بیماری‌های رفتاری مرکز بهداشت غرب تهران- دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی است که بحثی با عنوان "اپیدمیولوژی ایدز در ایران و جهان و معرفی خدمات ارائه شده در کلینیک‌های مشاوره بیماری‌های رفتاری" ارائه خواهد کرد. او، در یادداشتی که به مناسبت این نشست تهیه کرده است، می‌نویسد: "شاید روزی که اولین بار اسم ایدز در ادبیات پزشکی پیدا شد تصور نمی‌شد که به یکی از دغدغه‌های مدیران سلامت در ایران و جهان و بلکه مدیران سیاسی- اجتماعی دنیا تبدیل شود. بر طبق آمارهای ارائه شده توسط UNAIDS تعداد افراد بزرگسال و کودکانی که تا پایان سال 2009 با اچ آی وی زندگی می‌کردند 3/33 میلیون نفر بود که از این میان، 9/15 میلیون نفر را زنان و 5/2 میلیون را کودکان زیر 15 سال تشکیل داده بودند. سهم منطقه خاورمیانه و شمال افریقا از کل مبتلایان460 هزار نفر بود. منطقه اقیانوسیه با 57 هزار نفر کم ترین و افریقای جنوبِ صحرا با 22 میلیون و پانصد هزار نفر بیشترین تعداد مبتلایان را داشتند. تعداد افرادی که در سال 2009 در اثر ایدز فوت کردند یک میلیون و هشتصد هزار نفر بوده که 260 هزار نفر از ایشان را کودکان زیر 15 سال تشکیل داده بود. در سال 2009 روزانه، در جهان بیش از 7000 مورد جدید مبتلا به ویروس HIV شناسایی شدند،که حدود 97% آن ها در کشورهای با درآمد کم تا متوسط زندگی می کردند. حدود 1000 نفر زیر 15 سال سن داشتند از 6000 نفر باقیمانده 51% خانم بودند و حدود 41% افراد 24-15 ساله بودند".

دکتر فلاحی دارای دکترای تخصصی (Ph.D) در رشته بهداشت باروری از دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، که سال ها تجربه آموزش و مشاوره در زمینه مسائل ایدز را دارا است، و هم اینک به عنوان سرپرست کلینیک مشاوره بیماری‌های رفتاری مرکز بهداشت غرب تهران مشغول به کار است، به معرفی خدمات و مشاوره‌های موجود در ایران و معرفی مشخصات فردی و جمعیت شناختی و تنوع مواردی از زنان و مردان با پیشینه‌های مختلف تحصیلی، شغلی، قومی و ... که برای مشاوره به این مرکز مراجعه داشته و حساسیت ها و مخاطراتی که در میان نوجوانان و جوانان در ارتباط با گسترش این اپیدمی در ایران وجود دارد، خواهد پرداخت.

زنان و ایدز

دومین سخنران این نشست، دکتر شیرین احمدنیا، عضو هیات مدیره و مدیر گروه جامعه شناسی پزشکی و سلامت انجمن جامعه شناسی ایران و عضو هیات علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی است که مبحث زنان و ایدز را از منظر یک جامعه‌شناس پزشکی مطرح خواهد کرد و ضمن بیان مطالبی در ارتباط با آسیب‌پذیری متفاوت زنان و مردان از بعد جسمانی و اجتماعی به توضیح تاثیر نقش اجتماعی و اقتصادی زنان در ارتباط با اپیدمی ایدز می‌پردازد و نابرابری زنان و مردان از جمله نکاتی است که مورد بحث قرار خواهد گرفت. نابرابری زنان ومردان در شرایط زندگی از نقطه نظر قدرت اجتماعی و اقتصادی و درآمد است که با تسری این نابرابری به فضای عرصه خصوصی و روابط جنسی خطر ابتلا به ویروس ایدز در میان زنان افزایش می‌یابد. به عنوان مثال، زنان نمی‌توانند شوهران خود را وادار به استفاده از کاندوم نمایند تا از خود در برابر مردانی که ممکن است ناقل ویروس باشند حمایت کنند. در افریقا به همین دلیل، شمار زنان مبتلا به سرعت افزایش یافته است. در برخی از جوامع، عمده تصمیمات به مردان منحصر می‌شود از جمله این که در چه سنی و با چه کسی ازدواج کنند و نیز این که به یک شریک جنسی محدود بشوند یا خیر. بسیاری از زنانی که در ایران به این ویروس مبتلا شده‌ا‌ند، در نتیجه تماس جنسی با همسران‌شان که از طریق اعتیاد تزریقی ناقل این ویروس بوده اند مبتلا شده و حتی به فرزندان شان نیز منتقل کرده بودند. زنان در رابطه جنسی محافظت نشده، دو برابر بیشتر از مردان احتمال ابتلا دارند. در سطح اجتماع و نیز خانواده‌ها، خشونت علیه زنان نیز عامل موثر دیگری در گسترش ایدز در میان زنان شناخته شده است. در سطح جهانی، اچ آی وی/ ایدز علت غالب مرگ و میر زنان واقع در سنین باروری است، هر چند تفاوت‌های چشمگیری در نسبت زنان مبتلا در سطح مناطق مختلف جهان مشاهده می‌شود کما اینکه، نسبت کمتری از زنان در اروپای غربی، و مرکزی و شرقی، و اقیانوسیه درگیرند، در حالی که، در مناطقی چون آفریقای جنوب صحرا و کارائیب، نسبت ها به طور معنا داری به لحاظ آماری، بالاتر است.

تجربه زیسته یکی از مبتلایان به اچ آی وی

سومین سخنران این نشست مریم سهامی، از اعضای گروه جامعه شناسی پزشکی، و از فعالین ارائه مشاوره و اطلاع رسانی در زمینه مسائل مادران مبتلا به ویروس اچ آی وی و نیز مشکلات کودکان یتیم ایدز است. برخورد جامعه با بیماران مبتلا به اچ آی وی و نحوه نگرش آنها به این بیماران، تجربه زیسته‌ای را برای این بیماران فراهم می‌کند که بازگویی این تجربه، از زبان یکی از نخستین افرادی که در نتیجه زندگی زناشویی با همسر معتاد تزریقی به این ویروس مبتلا شده می‌تواند بسیار تامل برانگیز و آگاهی بخش بوده و در تغییر نگرش افراد جامعه نسبت به افراد آسیب دیده و مبتلایان، و اصلاح واکنش‌ها و ارتقای فرهنگ عمومی برای بهبود شرایط زندگی افراد و خانواده‌های درگیر در این مسئله موثر واقع شود. سهامی به شرح زندگی خود و مسائلی که از بدو ابتلا تجربه کرده، و تاکید بر انتظارات خود و سایر افراد مبتلا به این ویروس از اجتماع، نهادهای درمانی و مسئولین و رسانه ها می‌پردازد.

زنان و اچ آی وی و معرفی مرکز مشاوره زنان آسیب‌پذیر

سخنران چهارم این نشست، شهلا داریوشی مدیر مرکز مشاوره زنان آسیب‌پذیر، واقع در شهرک ولیعصر، در مجاورت محله یافت آباد در جنوب تهران است. او علاوه بر معرفی خدمات مرکز مشاوره زنان آسیب پذیر ولیعصر، به ارائه آمارهایی در ارتباط با وضعیت ایدز در میان زنان و دلایل اجتماعی خطرساز این بیماری برای زنان می‌پردازند. مرکز ارتقای سلامت اجتماعی زنان آسیب پذیر، نهادی است که برای ارائه خدمات مختلف به منظور کنترل همه گیری اچ آی وی /ایدز در بین زنان آسیب پذیر جامعه که از گروه‌های کلیدی در معرض خطر می‌باشند، دایر شده است. خدمات مرکز از جمله مشتمل بر موارد زیر است:

1-  خدمات در ارتباط و معطوف به ایجاد محیط دوستانه

2-  ارائه حمایت‌های روانی – اجتماعی( مشاوره فردی، مشاوره گروهی، حرفه آموزی، خدمات مددکاری و ...)

3-  تامین خدمات بهداشتی مرتبط با مصرف مواد (آموزش‌های مرتبط، خدمات سرنگ و سوزن، توزیع و جمع آوری و معدوم سازی وسایل تزریق و زباله‌های آلوده، درمان نگهدارنده با متادون، درمان وابستگی به مواد در فرزندان مراجعه کنندگان، فوریت‌های پزشکی در مورد مراجعه کننده، پیشگیری پس از مواجهه )

4-  ارائه خدمات بهداشتی خاص زنان (آموزش بهداشت باروری و جنسی، مراقبت در قبالِ و درمان بیماری‌های آمیزشی، ارائه مشاوره و انجام آزمایش داوطلبانه اچ آی وی/ ایدز – آموزش رفتار جنسی سالم ، ارتقای استفاده از کاندوم، آموزش مهارت‌هایی نظیر پافشاری برای آمیزش جنسی کم خطر تر- توزیع لوازم بهداشتی اختصاصی زنان)

سخنران این بخش به عوامل و دگرگونی های مهمی که بر آسیب پذیری زنان موثر واقع شده‌اند نیز خواهد پرداخت. به عنوان مثال، افزایش آمار جمعیت زنان مصرف کننده مواد ( 6/9 درصد از مصرف کنندگان را زنان تشکیل میدهند)، پائین آمدن سن اعتیاد در زنان ( 25 سال برای زنان و 22 سال برای مردان)، بالا رفتن آمار طلاق و وجود 6 میلیون زن مطلقه در کشور، پائین آمدن آستانه تحمل زنان در مصرف مواد (زنان به طور متوسط بعد از 2 سال به تزریق میرسند در حالیکه مردان بعد از 8 سال به این مرحله میرسند) اشاره خواهد شد.

• < قبلی
• بعدی >