کارگروه زنان و خانواده انجمن جامعهشناسی ایران در تاریخ یازدهم دی ماه سال جاری نشستی را برگزار کرد که دکتر فروزنده صالحی به بررسی «موقعیت زن ایرانی در خانواده؛ آسیبزایی و آسیبپذیری» و دکتر حسین آقاجانی به موضوع «زنان مطلقه، فلسفه و فرهنگ» پرداختند.
دکتر صالحی، سخنران نخست این نشست، در ابتدای بحث خود ضمن ارائه تعریف کوتاهی از خانواده در مکاتب و آموزههای مختلف، گفت: از دهه 60 مواردی از خشونت دیده میشود و طبق تحقیقات بیشترین خشونتها در خانوادههاست. او با اشاره به علتهای عدم توجه کافی به آسیبهای حوزه خانواده، گفت: کارکرد مثبت نهاد خانواده در عین حال منفی هم هست. نهادها الگوهایی را میدهند که نقش زن، مرد و بچهها را تعیین میکنند و نقش نظارتی خود را اعمال میکنند. در اینجاست که اگر کسی حرف دیگری بزند او را کجرو تلقی کرده و اینجاست که دگرگونی اجتماعی اتفاق نمیافتد.
صالحی همچنین ضمن اشاره به بحث فرآیند جامعهپذیری جنسیتی، این مساله را خاطر نشان کرد که: اگر میزان طلاق کم است افراد به غلط فکر میکنند که خانواده نهاد بسیار مطلوبی است در حالیکه اینطور نیست چون طلاق عاطفی صورت میگیرد. همچنین طولانیبودن هر نهادی نشان از خوب بودن آن نیست.
او افزود: بحث مسائل جنسی در ایران تابوست؛ درحالیکه میدانیم مهمترین عامل طلاق در ایران مسائل جنسی است و میتوان بررسی کرد که زنان دچار مشکلات جنسیاند.
این استاد دانشگاه، نهاد سیاسی را به عنوان نهادی قانونگذار و مهم تلقی کرد و آن را موثرترین نهاد تاثیرگذار بر خانواده عنوان کرد. همچنین او در ادامه بحثهای خود به بیان و مقایسه خصایص خانواده سالم و ناسالم اشارهای کرد.
در پایان این بحث، دکتر شکربیگی، مدیر نشست، این نکته را متذکر شد که صحبت دکتر صالحی، جنبه انتقادی دارد و برخی افراد اینگونه فکر میکنند که خانواده 10درصد هم جنبه مثبت ندارد! ولی زنان جامعه ما تواناییهای بسیاری کسب کردهاند.
در بخش دوم این نشست، دکتر آقاجانی با انتقاد از این مساله که متاسفانه در حوزه خانواده فیلسوف نداریم و از طرفی فیلسوفان اجتماعی خانواده را نمیشناسیم، بحث خود را آغاز کرد و با اشاره به نتایج و تحلیلهای یک تحقیق در رابطه با طلاق گفت: نمیتوان دلیل خاصی را برای طلاق عنوان کرد. مثلا این که چرا برخی زنان پس از طلاق تمایل به ازدواج با مردانی کوچکتر از خود دارند و یا برخی از زنان پس از طلاق دلیل خود را از مخالفت با ازدواج مجددشان، نگهداری از فرزند عنوان میکنند، دقیقا مشخص نیست.
این استاد دانشگاه ادامه داد: ما براساس اطلاعات کمی و پرسشنامه نمیتوانیم به عمق خانوادههایی که در آن طلاق صورت میگیرد، پی ببریم. چراکه بعضی مسائل کیفی است و قابل اندازهگیری نیست.
وی سپس این نکته را یادآور شد که مردان در گذشته کمتر در هنگام خواستگاری دروغ میگفتند و خود را در هنگام خواستگای همانطور که بودند نشان میدادند و امروزه به این مساله کمتر توجه میشود و برخی جوانان در مرحله خواستگاری صداقت لازم را ندارند.
در پایان، دکتر شکربیگی جمعبندی کوتاهی از بحثهای دکتر آقاجانی ارائه داد و گفت: این قبیل مطالعاتی و تحقیقاتی که انجام میشود قابل تعمیم به جامعه نیست. علاوه بر عوامل ساختاری، عوامل فردی را نیز در ایجاد برخی بحرانها مهم است. زنان از طرفی نمیخواهند بسیاری مسایل تحمیل شده را بپذیرند و توانمندی زنان در بسیاری جهات نشان از جابجایی نقش آنان در جامعه است.
این نشست با پرسش و پاسخ میان سخنرانان و حضار پایان یافت.
تهیه و تنظیم گزارش: مشکات سخاوتی