سلام جناب دکتر نجاتی حسینی گرامی
امیدوارم خوب و سلامت باشید
سپاسگزار از ارسال نقد دوست عزیز مشترک‌مان جناب دکتر محدثی و نیز ارسال یادداشت خودتان که با آن نقد همدلی دارد.
انشاالله هیات مدیره انجمن در خصوص نحوه پاسخ دادن به نقدهای مطرح شده تصمیم می گیرد و قاعدتاً پاسخ و توضیحی داده خواهد شد. اما با توجه به اینکه نظرتان را به طور خصوصی برایم فرستادید، من به خاطر احترام به شما و جناب محدثی فقط اینجا به اختصار چند نکته خدمتتان عرض می کنم:
۱- ممکن است شما و هر فرد دیگری با نوشتن این نامه، و یا با همه یا بخشی از مضمون و محتوای آن موافق نباشید و آن را کار درستی ندانید که، به هر حال نظری است برای خود محترم و قابل گفتگو. در هیات مدیره هم افرادی با اصل کار یا با لحن و مضمون آن موافق نبودند و درباره آن در دو جلسه گفتگو شد و نظر اکثریت مبنای عمل قرار گرفت. اما مخالفان این کار یا این محتوا، برچسب دولتی بودن یا شدن به دوستان و همکاران‌شان نزدند.
۲- آنچه در نوشته امثال آقای دکتر محدثی موجب شگفتی است این است که به خاطر این اقدام برچسب دولتی بودن و دولتی شدن به انجمن زده شده. به نظر من این نحوه نتیجه گیری برآمده از چند خطای معرفت شناختی است:
یک) سیاه و سفید دیدن پدیده‌ها و به رسمیت نشناختن تفاوت و تکثر؛ انگار همه باید با لحن و شدت و مشی یکسانی منتقد دولت و حکومت باشند و اگر فرد و جریانی به دلایلی با لحن و مشی متفاوتی موضع انتقادی داشت در قطب مقابل قرار می‌گیرد و دولتی می‌شود.
دو) مشابهت را نشانه این همانی و وابستگی دانستن؛ بر این اساس، انگار مواضع مشابه و یا نزدیک به هم یک فرد و یا یک جریان سیاسی اجتماعی در ارتباط با یک موضوع، نشانه یکسان بودن ماهیت آنها در نظر گرفته می‌شود و به این واقعیت توجه نمی‌شود که ممکن است نیروهای مختلف اجتماعی و سیاسی، در ارتباط با یک مسأله به دلایل کاملاً متفاوتی موضع مشابهی داشته باشند. این نحوه برخورد را از طرف نیروهای اقتدارگرا و اصول گرایان افراطی زیاد دیده ایم که مثلاً به منتقدان دلسوز و مصلحان خیرخواه کشور برچسب وابستگی به دول بیگانه می زنند زیرا آن دولت‌ها هم همین موضوعات و کاستی‌ها را مطرح می‌کنند، اما هرگز توجه نمی‌کنند که این مشابهت برآمده از انگیزه ها و تحلیل های کاملاً متفاوتی است. اگر نیروهای سیاسی با اراده مطوف به قدرت چنین کنند، از جامعه شناسان روشنفکر واقع بین و خیرخواهی مثل شما و دوست ارجمندمان آقای محدثی انتظار نمی رود که دچار چنین خبط و خطایی شوند و مشابهت موضع انجمن و سایر نیروهای خیرخواه مردم ایران در مخالفت با تحریم های دولت آمریکا را به این دلیل که دولت هم چنین موضعی دارد، نشانه وابستگی انجمن به دولت و دولتی شدن ارزیابی کنند.
سه) داوری درباره یک فرد یا گروه و سازمان بر اساس یک موضع گیری و نه مجموعه اقدامات و فعالیت های آن؛ دوستانی که به خاطر انتشار این نامه به راحتی به انجمن جامعه‌شناسی ایران برچسب و اتهام دولتی شدن می‌زنند، انگار چشم خود را بر بسیاری از اقدامات و مواضع دیگر انجمن مثل حضور جامعه شناسان و صاحبنظران منتقد در نشست‌های انجمن، مطالب و نوشته‌های موجود در سایت انجمن، و مشکلات و محدودیت‌هایی که انجمن و اعضایش با آن روبرو هستند بسته‌اند. کافی است همین الان وارد سایت انجمن شوند و حداقل سه یادداشتی که الان بالای صفحه است (نقطه عطفی در سرمایه سوزی، کرونا در ایران: آزمون مسئولیت پذیری و همبستگی در جامعه، قلعه‌ای عظيم که طلسم دروازه‌اش کلام کوچک دوستی است) ببینند و منصفانه داوری کنند که این سایت یک انجمن دولتی شده است؟
از دوستان جامعه‌شناس انتظار می‌رود وقع بینانه‌تر و سنجیده‌تر سخن بگویند. نامه نگاری را "نامه پراکنی" خواندن و در ارزیابی نیروهای اجتماعی دچار خطاهای معرفتی فوق الذکر شدن می‌تواند نشانه در غلطیدن به رادیکالیسم خام و انقلابی‌گری عوام فریب باشد که متاسفانه برخی از دوستان به آن وادی نزدیک می شوند.
نسل ما باید به خاطر داشته باشد که بر اساس همین رادیکالیسم خام که در اواخر دهه 50 بسیاری از روشنفکران ایران گرفتارش بودند، امثال شادروان احسان نراقی به عنوان وابستگان به رژیم شاه به زندان کشیده شدند و .... آیا بنا نیست از آن تجربه‌های گران بیاموزیم.
ارادتمند
سراج زاده
اخبار مرتبط:
آیا انجمن جامعه‌شناسی ایران در حال تبدیل شدن به اداره‌ای دولتی است؟ / دکتر حسن محدثی
انتقاد دکتر نجاتی حسینی به نامه انجمن جهت رفع تحریم‌های ایران