انجمن جامعه‌شناسی ایران وارد چهارمین دهه فعالیت خود شده است. اعضاء انجمن در طول سه دهه فعالیت خود همواره در جهت تولید، تعمیق و نشر مرزهای دانش اجتماعی بین گروه‌ها و اقشار مختلف جامعه تلاشی مستمر داشته‌اند. حال در آغاز دهه چهارم فعالیت انجمن و بر مبنای اساسنامه و اهداف تاسیس این نهاد علمی دو پرسش مهم پیش رو قرار دارد: اول اینکه ارزیابی اعضای انجمن از سه دهه فعالیت گذشته چگونه است؟ دوم آن که با توجه به تجربه گذشته در دهه پیش رو فعالیت‌های انجمن بایستی در چه مسیری قرار گیرد؟
چنین پرسش‌هایی نیازمند گفتگوی جمعی بین جامعه‌شناسان است و خود می‌تواند موضوع نشست‌ها، نوشته‌ها و گفتگوهای متفاوت باشد. انجمن جامعه‌شناسی بر آن شده است که با نظرخواهی از اجتماع علمی جامعه‌شناسان باب چنین گفتگویی را بگشاید تا بعدها در قالب‌های علمی مناسب این نوع مباحث گسترش یابد.
دراین راستا، در آستانه برگزاری پنجمین همایش کنکاش‌های مفهومی و نظری درباره جامعه ایران و مجمع عمومی برای انتخاب هیات مدیره دوره یازدهم انجمن جامعه‌شناسی ایران، از همه جامعه‌شناسان و متخصصان علوم اجتماعی که به اعتلا و نشر این دانش علاقه دارند و فعالیت‌های انجمن را دنبال می‌کنند، دعوت شد تا نظرات شان را در باره پرسش‌های زیر به انجمن ارسال نمایند.
پاسخ‌های دکتر افسانه توسلی را در ادامه می‌خوانید.
1-چه تحلیلی از روند فعالیت انجمن جامعه‌شناسی از سال ۱۳۷۰ تا کنون دارید؟
انجمن جامعه شناسی ایران یکی از معتبرترین انجمن های علمی کشور است. این انجمن علمی علاوه بر اینکه رتبه الف را در بین ده‌ها انجمن علمی کشور دارد و از نظر سیستم رتبه بندی بهترین جایگاه ها را داراست، از منظر خرد جمعی و در اجتماعات علمی سایر انجمن ها حتی آنها که ارتباطی با علوم انسانی نداشته و در حیطه علوم پایه یا فنی مهندسی جای دارند نیز از اعتبار بالایی برخوردار بوده و کاملاً شناخته شده و به عنوان الگوی انجمن های علمی مطرح می باشد. این توفیق قطعاً در کوتاه مدت به‌دست نیامده وحاصل تلاش و کوشش تمامی افراد شناخته شده و یا ناشناخته ای است که علی رغم ناملایمات و زاویه های غیرعلمی موجود آن زمان با رشته جامعه شناسی، به تاسیس و توسعه ساختاری و نهادی انجمن همت گماردند. قطعاً اعتبار یک انجمن علمی، اعتبار تک تک اعضای آن رشته فارغ از اینکه عضو انجمن باشند یا نباشند را به‌دنبال دارد. انجمن علمی جامعه شناسی که در سال 1370 از چالش های تخصیص یک اتاق کوچک به همراه یک میز و یک صندلی در طبقه همکف دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران آغاز شد با رعایت اصول دموکراسی علمی در برگزاری انتخابات برای تعیین اعضای هیات رئیسه و بازرسان تا برگزاری مهمترین همایش های ملی و بین المللی، همچنین توسعه گروه های علمی- تخصصی، کارگروه ها، حلقه های مطالعاتی و ...امروز به شریان حیاتی رشته جامعه شناسی ایران تبدیل شده است. برماست که با وجود گسست های انسانی و علمی که هر روز بیش از گذشته در جامعه شاهد هستیم و علی رغم ناامیدی ها و تجمعات ... این میراث گرانبها را حفظ کرده به اندازه وسع خود برای توسعه آن بکوشیم.
2-همانطور که می‌دانید اساسنامه انجمن، اهداف متعددی برای آن تعیین نموده است. سرفصل اصلی اهداف عبارتند از: توسعه دانش جامعه‌شناختی، اخلاق علمی، شان جامعه‌شناختی، هویت صنفی و اجتماع علمی و فعالیت در زمینه مسائل اجتماعی، خدمات علمی به بخش دولتی و خصوصی، همایشها و معرفی آثار سال جامعه‌شناسی. به نظر شما با توجه به تجربه انجمن در طول سه دهه فعالیت و با عنایت به وضعیت اجتماعی که در آن قرار داریم، چه نوعی از اولویت‌بندی اهداف را برای دوره آینده انجمن پیشنهاد می‌کنید؟
همانطور که می دانیم اساسنامه انجمن در هر دوره مورد بازبینی قرار گرفته است و مفادی به آن اضافه یا کم شده است. از نقاط قوت انجمن می توان توسعه دانش جامعه شناختی، تاکید بر شان جامعه شناسی، حفظ هویت صنفی و اجتاع علمی، فعالیت در حوزه مسائل اجتماعی، ارائه خدمات علمی، برگزاری یا مشارکت در همایش های ملی و بین المللی را برشمرد. توجه بیشتر به مسائل اجتماعی که در جامعه در جریان است، البته مورد نظر اعضای این انجمن علمی می باشد، اما درایت مسئولین انجمن از ابتدا تاکنون برای حفظ انجمن و درعین حال پاسخگویی به مسائل جامعه ستودنی است. این نحوه عملکرد در شرایطی که علوم انسانی می تواند در معرض انواع تهدیدها باشد باید با درایت بیشتر ادامه یابد تا هم ماهیت این علم که شناخت و تحلیل شرایط جامعه است حفظ شود و هم در کشاکش اتفاقات روزگار با بهانه های غیرعلمی جایگاه آن به سستی نگراید. تاکید بر انتخاب کتاب سال که حتی می تواند علاوه بر سطح ملی در سطح بین المللی نیز گسترش یابد از اولویت هایی است که باید بیشتر بدان پرداخت. اصولاً گسترش ارتباطات بین المللی و ایجاد رابطه علمی با انجمن بین المللی جامعه شناسی می تواند به تثبیت رشته و هماهنگی آن با آنچه از مفهوم جامعه شناسی در جهان جریان دارد بینجامد.
3-در حال حاضر، انجمن با چه فرصت‌ها و تهدیداتی مواجه است؟
فرصت ها و تهدیدهایی که انجمن همواره در معرض آن بوده است چندان تفاوتی با گذشته ندارد. انجمن به دلیل بدست آوردن اعتبار علمی رسمی و غیررسمی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است که ادامه مسیر را برای او هموار می کند. ریاست انجمن جامعه شناسی در طول این سال ها از سوی اعضای انجمن به اساتیدی سپرده شده است که به علمی بودن، اخلاق مدار بودن، برخورداری از توانمندی اجرایی و مدیریتی، درایت و تیزبینی برای گذر از سنگلاخ های علمی و حاشیه ای و ... مشهور بوده اند و این موضوع همان نقطه قوت انجمنی است که به یکی از برترین انجمن های علمی کشور شناخته شده است.
از سوی دیگر نباید از تهدیدها غافل بود. بیش از هر زمان انجمن مانند سایر انجمن های علوم انسانی در معرض دیدگاه‌های پوپولیستی است که گذرگاه دشواری را برای این تیپ از علوم تعریف می‌کنند. تاکید بیش از پیش بر علم بومی به جای علم جهانی و فروکاستن جامعه شناسی به مکالمه در مورد زندگی روزمره به بهانه تمرکز بر آنچه در جامعه می گذرد و انتقادات نامعمول از جامعه شناسی و جامعه شناسان بدون رعایت شرایط نقد که از سوی برخی سلبریتی های جامعه شناسی که اکنون به مدد شبکه های مجازی مخاطبان بیشتری یافته اند از تهدیدهای مورد نظر به شمار می رود. گرچه باید اذعان داشت جامعه شناسی می تواند با وجود نگاه هوشیار و ریزبین جامعه شناسان که استفاده از هر ابزاری برای دستیابی به شهرت را در برخی افراد تشخیص دهند از این گذرگاه نیز به سلامت بگذرد. همچنین پیشروی و ادعای برخی ناجامعه شناسان و صاحبنظران علوم دیگر که همواره برای اظهارنظر در مورد موجودیت علمی رشته به عنوان یک تهدید به شمار می رفته است همچنان پابرجا بوده و چه به صورت رسمی و چه به صورت غیر رسمی می تواند از تهدیدهایی بشمار رود که باید مورد توجه جامعه شناسان باشد.
4-پیشنهاد شما برای نحوه مواجهه انجمن با این فرصت‌ها و تهدیدها چیست؟
بسیاری از تهدیدها توسط هر جامعه شناسی قابل ردیابی و شناسایی است. جامعه شناسی یک رشته علمی است و رویکرد احساسی می تواند به آن آسیب رساند. با توجه به پیشینه درازمدت و قوی این انجمن، مناسب است که رویکرد مبتنی بر دانش، عدالت محور و دموکرات انجمن در این سال ها حفظ شود و در عین حال تاکید بیشتر بر برخی معیارها مانند ایجاد رابطه جدی با آنچه در جامعه شناسی جهانی می گذرد و مطرح شدن در سطح بین المللی صورت گیرد. به امید توفیق همیشگی انجمن جامعه شناسی ایران.
اخبارمرتبط:
دعوت به شرکت دراقتراح درباره انجمن جامعه‌شناسی ایران
- توضیحات
- دسته: اقتراح درباره انجمن جامعه‌شناسی ایران
- آخرین به روز رسانی در 26 خرداد 1401