نعمت الله فاضلی، ۶ مرداد ۱۴۰۲

جمعه روز عاشورای ۱۴۰۲، در مصلح آباد هستم. از دیروز به زادگاهم آمده ام. سه چهار سالی بود که که نتوانسته بودم در مراسم عزاداری محرم مصلح آباد شرکت کنم.

مصلح آباد فراهان روستایی است که در زمان فتحعلی شاه ساخته شد و بخاطر وجود روحانیون در آن و «خاندان آخوندها» در آن در میان روستاهای فراهان اشتهار دارد. برجسته ترین آنها «آیت الله محمدعلی مصلحی مصلح آبادی» مشهور به اراکی است. عکس ایشان با همین نام بر دیوار حسینیه مصلح آباد نصب شده است

چیزی که امسال آشکارا دیده می شود تغییرات و کاهش کمی و کیفی برگزاری مراسم عاشوراست.

امسال در مراسم محرم شرکت کردم و گمان می کنم تغییرات در مراسم امسال دلالت هایی تاریخی دارد که برای ثبت آن فهرست وار این تغییرات را می نویسم.

1) براساس تعداد غذاهایی که در روز نهم و دهم در مجالس نذری دادند حدود 1000 نفر در مصلح آباد حضور داشتند. حدود نیمی از این جمعیت ساکن مصلح آباد هستند و نیمی دیگر مصلح آبادی های ساکن تهران و اراک و شهرهای دیگرند که برای دیدار پدرومادر و شرکت در مراسم عزاداری به مصلح اباد آمده بودند.

2) براساس تعداد جمعیتی که در صبح عاشورا به حسینیه آمدند، از این جمعیت هزار نفری، دسته زنجیرزن ها 18 نفر و دسته سینه زن ها 21 نفر بودند. دسته زنجیرزن ها را جوانان تشکیل می دهند و دسته سینه زن ها را میانسالان و افراد پیر. در گذشته دسته سینه زن ها تا دویست نفر و زنجیر زن ها تا پنجاه شصت نفر بودن .

3) معمولا از شب اول یا دوم، دسته سینه زنی تشکیل می شد. امسال فقط شب نهم و دهم سینه زنی برگزار شد. تعداد جمعیت هم تقریبا همان تعداد بود که در بالا گفتم.

4) برخی از مجالس نذری برگزار نشد. اگرچه شربت و نوشیدنی و غذاهای نذری فراوانی به ویژه در روزهای نهم و دهم بود اما ده نفر از کسانی که سال ها نذری می دادند، امسال نذری ندادند.

5) مصلح ابادی ها روز نهم مراسم تعزیه را در امامزاده علی برگزار می کردند و پس از تعزیه دسته سینه زنی و زنجیرزنی از امامزاده تا مصلح آباد (حدود دو کیلومتر) برپا می کردند، و این مراسم معمولا پرشور بود. اما امسال کسی در دسته شرکت نکرد و عَلَم دسته عزاداری را دو نفر بدون تشریفات و سینه زنی به مصلح آباد آوردند.

6) در مراسم دختران و زنان بدون روسری هم بودند. تعداد آنها زیاد نبود (شش نفر) اما مردم روستا نه تنها آن را نهی نمی کردند بلکه کاری به آنها نداشتند و کاملاً برخوردی عادی با آنها شد و فرقی میان زن های با روسری و بدون روسری نبود. ضمنا تعداد پرشماری از زنان هم شال به سر داشتند و زنان چادری بندرت دیده می شدند.

7) در مراسم کلیه نمادها و اظهارات سیاسی حذف شده بود و مداحان و تعزیه خوان ها از بیان هرگونه رفتار و گفتار که دلالت سیاسی و حمایت از حکومت داشته باشد پرهیز کردند.

8) در گفتگوهای مردم به ویژه جوانان و میانسال ها بحث های تاریخی و انتقادی درباره تحریفات عاشورا و آیین ها، رایج بود و برخی به صورت آشکار بی اعتقادی شان به نوحه ها و تعزیه ها را ابراز می کردند.

9) بسیاری و حتی اکثریت افراد به کارکردهای اجتماعی برگزاری این آئین ها مثل دیدار خانواده و دوستان و تقویت روابط دوستی توجه داشتند و کم تر و حتی بندرت جنبه اعتقادی این آئین ها را بحث می کردند یا حتی مهم می دانستند.

10) هیچ آخوند یا روحانی در مراسم امسال حضور نداشت. در گذشته معمولاً یک طلبه جوان به مصلح آباد می آمد و نمازجماعت برگزار می کرد و گاه سخنرانی و وعظ هم می نمود.

11) نسبت به سال های گذشته تعداد کم تری از مصلح ابادی های مقیم تهران و شهرهای دیگر برای شرکت در مراسم به مصلح اباد آمده بودند.

12) بحران گرانی و محیط زیست و جنبش 1401 و بیکاری و وضعیت آینده ایران بیشترین موضوعات گفتگوهای عمومی مردم بود.

13) در شب عاشورا برای 30 نفر از افراد عموماً تحصیلکرده و دانشگاهی سخنرانی کردم و محور بحثم بنا به درخواست برگزار کننده نشست، راه های توسعه و بهبود وضعیت مصلح آباد بود. شرکت کننده ها از برگزاری جشنواره های محلی و روستایی صحبت کردند و از برگزاری جشن ها و جشنواره های ورزشی و آیین های قدیمی مثل جشن تیرگان و جشنواره غذاهای محلی و برگزاری شب شعر و موسیقی برای توسعه فرهنگی مصلح آباد استقبال کردند.

14) تأکید شرکت کننده ها بر تبدیل حمام تاریخی مصلح آباد به موزه روستایی و تلاش برای تبدیل مصلح آباد به روستای گردشگری بود.

15) مصلح آباد چندین شاعر خوب و با ذوق و تعدادی هنرمند آشنا با موسیقی دارد؛ کسانی که آواز و آلات موسیقی جدید کار کرده اند. شرکت کننده ها دوست داشتند جشنواره هایی با شرکت این هنرمندان و شاعران برگزار کنند اما معتقد بودند حکومت اجازه چنین جشنواره هایی را نمی دهد.
اینها برخی مشاهداتم بود و شرح و تحلیل آنها نیازمند مجال دیگری است. این تغییرات علل و دلایل گوناگونی دارد و بیش از یک دهه است که این تغییرات شکل گرفته اند اما امسال بیش از گذشته بارز بودند و به چشم می آمدند. در مراسم شرکت نسبتاً فعالی داشتم و تلاشم بود حال و هوای جمع را بهتر تجربه و درک کنم.

از کودکی در این مراسم حضور داشته ام و آن را خوب می شناسم. امسال مراسم عاشورای مصلح آباد شور و گرمی گذشته اش را نداشت، هرچند تعزیه برگزار شد، نذری های فراوانی دادند و به رغم تغییراتی که گفتم حال و هوای محرم وجود داشت و اکثریت مردم مشکی پوش بودند. هر چه بود دیگر آن محرم همیشگی نبود.
@DrNematallahFazeli

 

 

• < قبلی
• بعدی >