انجمن جامعه‌شناسی ایران امسال سی‌امین سال حیات و فعّالیّت خود را سپری کرده و به لطف الهی هر سال پس از سال پیشین با همت و مشارکت اعضای خود در جایگاهی موفق­تر قرار گرفته و خواهد گرفت. انتظار سالی نیکو و پر خیر و برکت برای شما عزیزان و هموطنان و روزهایی بهتر برای انجمن، خانه دوم اصحاب علوم اجتماعی ایران داریم. نهال بالندۀ انجمن، اکنون درختی تنومند شده و علی‌رغم شرایط بسیار دشوار کشور و تنگناهای فراوان برای فعالیت‌های مدنی، همچنان در میان نهادهای مدنی علمی، سرآمد و نمونۀ همکاری، مشارکت و گفت­وگوی همه­جانبه است که در مسیر حفظ، تداوم و اعتلای میراث پیشینیان می­کوشد. پس سزاوار است که از زحمات و خدمات همه اعضای محترم و فعال انجمن در گروههای علمی، دفاتر استانی، کمیته‌های مدیریتی و هیأت مدیره ادوار تشکر و قدردانی کنیم. همچنین ضروری است یاد و خاطره عزیزان از دست رفته از جمله استادان معظم غلامعباس توسلی، محمد عبدالهی و محمدامین قانعی راد در سمت ریاست، ابراهیم فیوضات عضو هیات مدیره و نیز آن دسته از اعضای محترم هیأت مؤسّس را که در اعتلای انجمن نقشی تعیین‌کننده ایفا نموده و رهسپار دیار باقی شدند، گرامی داشته و با آنها برای حفظ و تداوم میراث و مسیر بنیان­مند و بنیان­سازشان تجدید پیمان کنیم.

انجمن در سالی که گذشت

از چندماه مانده به آغاز سال 1400، علاوه بر کثیری امور جاری در شرایط دشوار پاندمی، انجمن درگیر تدارک و سپس برگزاری انتخابات گروههای علمی­تخصصی، پنجمین دوره همایش کنکاش‌های مفهومی­نظری، مجمع عمومی و انتخابات هیات مدیره دوره یازدهم بود که تا پایان خردادماه ادامه داشت. پیش از آغاز کار هیأت مدیره جدید، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران نه تنها از برگزاری حضوری همایش و مجمع عمومی برای انتخابات ممانعت نمود بلکه طی نامه‌ای از همه انجمن‌های علوم اجتماعی مستقر در دانشکده خواست تا ظرف 15 روز دفاتر خود را تخلیه و به دانشکده واگذار کنند. اگرچه طی مذاکرات متعدد با رییس محترم دانشگاه، فعلا این اخطار عملی نشده اما هنوز از فعالیت متعارف در قالب نشست‌های گروهها ممانعت می­شود و فعالیت دفتر صرفا در حدّ حضور هیات مدیره و پرسنل آن در جریان است. انجمن در عین حال با قطع همکاری سازمانها و نهادهای دولتی و عمومی که قبلا در پروژه­های پژوهشی، نشست‌ها و همایش‌ها مشارکت داشتند روبرو شده و بخش مهمی از منابع مالی انجمن نیز در حال استهلاک است. در عین حال هیات مدیره جدید از آغاز فعالیت خود درصدد یافتن راه‌های جدید ادامه حیات انجمن در این شرایط سخت بوده است؛ انجمن مشارکت بیشتر اعضای خود و همکاری با نهادهای مدنی و غیردولتی دیگر را نیز در دستور کار قرار داده و در این زمینه از نهایت تلاش دریغ نمی‌ورزد. به‌رغم این شرایط، انجمن در این دوره درصدد برآمد تا مراکز استانی انجمن که دارای دانشگاه‌های دولتی و گروههای علوم اجتماعی و جامعه‌شناسی هستند، مجددا فعال شوند. لذا به منظور تمهید شرایط لازم، آیین‌نامه انتخابات شعب و دفاتر استانی بازنگری شد. تجدید بنیان­مندتر کمیته­های اجرایی و علمی، انتخاب مدیران و اعضای آنها و تعیین نقشه راه و اولویتهای انجمن در سه سال این دوره، از دیگر اقدامات بوده و چهار اولویت حفط و تداوم میراث انجمن، تقویت اصل و روش گفتگویی، مشارکت بیشتر اعضاء و حضور فعال­تر انجمن در حل مسایل اجتماعی تعیین شده­اند.

در حالی که زمینه برگزاری انتخابات شعب و دفاتر و ارتقاء کمّی و کیفی فعالیت گروههای علمی فراهم و برنامه‌ریزی می‌شد، با کشته شدن ژینا امینی و ورود جامعه به دور جدید التهابات و اعتراضات، به مدت چهار ماه عملاً فعالیت­های انجمن نیز تحت الشعاع قرار گرفت و فرصت‌ها و تهدیدهایی را برای انجمن فراهم ساخت. انتظار از انجمن برای ورود در این عرصه که مصداق یکی از اولویت­های این دوره نیز هست، موجب شد تا انجمن در چارچوب اساسنامه خود در نقد و تحلیل شرایط جامعه و جنبش اعتراضی که سراسر کشور را درنوردید، بکوشد. در مجموع نیز در این عرصه، اندیشمندان و تحلیل‌گران علوم اجتماعی خوش درخشیده­اند؛ نشستها و مصاحبه‌های متعددی برگزار شد که انجمن در برخی از آنها مجری بود و تقریباً همه آنها را نیز بازتاب داد.

در عین حال در این فاصله زمانی متاسفانه با ایجاد مشکلات برای دانشجویان و اخراج و تعلیق استادان علوم اجتماعی روبرو شدیم که تلاش شد تا از طریق مکاتبه مستقیم با مراجع مربوطه و یا صدور بیانیه و اعلام حمایت از این عزیزان به وظایف صنفی انجمن عمل شود؛ گفتنی است این امر با تشکیل کمیته حقوقی مشترک انجمن‌های علوم اجتماعی در اسفندماه جنبه‌ای مستمر و جدی‌تر می‌یابد.

از سوی دیگر در این فاصله زمانی با کاهش فعالیت برخی از گروههای علمی، تخصصی انجمن روبرو بودیم که البته از میانه این واقعه و پس از آن، چند گروه به­طور جدی فعالیت را آغاز نموده­اند و انتظار می‌رود که سایر گروهها نیز به فعالیت بپردازند. از آبان‌ماه بر اساس آیین‌نامه جدید، انتخابات شعب و دفاتر انجمن نیز آغاز شد که تا این زمان، انتخابات هیات مدیره شعب اصفهان، ایلام، خراسان رضوی، خوزستان، کرمان، کرمانشاه، گلستان، گیلان، مازندران، همدان و یزد و انتخابات شورای دفاتر قزوین، سقز و لرستان برگزار شده است.

امسال برگزاری مراسم و همایش سالانۀ روز علوم اجتماعی مصادف شد با جلوگیری از هر نوع اجتماع در دوره اعتراضات و حتی با برگزاری محدود آن نیز موافقت نشد. به جای آن، نشست پیشکسوتان و بازنشستگان علوم اجتماعی در دیماه در خانه اندیشمندان علوم اجتماعی پیش‌بینی شد که آن هم به دلیل تعطیلی ناشی از سرمای شدید، به تعویق افتاد. پس از آن، نشست فعالان علوم اجتماعی را پیش‌بینی کردیم که در 9 اسفند برگزار شد. این اولین نشست حضوری پس از دوران کرونا و تعویق جلسات حضوری بود و امیدواریم در سال آینده از فرصت­های بیشتری برای نشستها و همایشهای حضوری برخوردار باشیم. سال آینده را با نشست پیشکسوتان و بازنشستگان علوم اجتماعی در اردیبهشت‌ماه آغاز می‌کنیم و بر اساس برنامه، برگزاری همایش دوسالانه پژوهشهای فرهنگی، ­اجتماعی را در پیش داریم که قرار است هم در سطح ملی و هم در استانها در طول سال آتی برگزار شود. امید است هم در این عرصه و هم در عرصه‌های دیگر شاهد حضور و فعالیت موثر اعضای محترم انجمن باشیم.

امسال همچنین به دلیل تنگناهای شدید مالی، ناچار از اعمال تعدیل در هزینه‌ها و نیروهای ستادی انجمن شده‌ایم و گرچه تعدادی از عزیزان چندین سال همکار و همراه انجمن بوده و بخشی از شناسۀ انجمن به حساب آمده‌اند، از سال آینده ارتباط کاری آنها با انجمن به شکل پیشین قطع خواهد شد. امیدواریم این اقدام اجتناب‌ناپذیر خللی در کار انجمن ایجاد نکرده و با هدف کوچک و چابک‌سازی انجمن و مشارکت داوطلبانه بیشتر اعضا، نه‌تنها انجمن همچنان به‌عنوان خانه دوم اعضایش پایدار و پرتوان بماند، بلکه به اعتلای بیشتر نائل شود.

چشم­انداز آتی انجمن

در شرایطی دشوار قرار داریم که می‌تواند هم تهدیدآمیز باشد و هم از طریق سازگاری نهادمند و فربهیِ نهادی فرصت‌های بهتری برای بقاء و رشد انجمن فراهم سازد. به نظر می‌رسد قطع امید از برخی حامیان پیشین و اتکای بیشتر بر اعضا و مشارکت آنان بتواند انجمن را در جایگاه اصلی خود به‌عنوان یک نهاد مدنی قرار دهد؛ نهادی که الزاماً در وهلۀ نخست متکّی بر مشارکت داوطلبانۀ اعضای خود و از همین روی برخوردار از ساختاری مبتنی بر دموکراسی مشارکتی است؛ شرط موفقیّت در این مسیر اصولی، در وهلۀ نخست همدلی، همراهی و مشارکت بیشتر شما عزیزان و در وهلۀ بعد جلب همکاری خیل علاقه­مندان و کنشگران علوم اجتماعی است. با ارتقاء کیفیّت مدنی مشارکت­جویانه، زمینۀ گفت­وگوهای جدّی و متعاقباً رُشد و بالندگی علمی فراهم خواهد شد. این مسیری است که می‌تواند به اعتلای بیشتر انجمن بیانجامد. در این مسیر، هیات مدیره و دیگر هم­انجمنی­هایی که مسؤولیّتی بر عهده داریم، منتظر پیشنهادها، پیش­قدمی­ها و اقدامات مؤثّر شما برای برون­رفت از وضعیت دشوار کنونی و تقویت نهادمندی مدنی انجمن هستیم.

پیشاپیش نوروز و بهار خرم بر شما و عزیزان­تان مبارک باد!

هیات مدیره انجمن جامعه‌شناسی ایران

 

• < قبلی
• بعدی >