* الهام قادری

نشست روز دوشنبه ۳۰ بهمن ماه ۱۳۹۶ گروه جامعه شناسی تفسیری با موضوع «گفتگویی پیرامون کتاب جامعه صنعتی» با سخنرانی دکتر تنهایی ساعت ۱۳:۱۵ آغاز شد. جلسه شامل دو بخش بود. در ابتدا سخنران این نشست توضیحات مختصری در مورد کتاب و دلایل ترجمه آن ارائه داد و سپس افراد حاضر در جلسه به بیان پرسش‌ها؛ نقدها و سوالات خود در خصوص این کتاب پرداختند.

دکتر تنهایی گفت: کتاب «جامعه صنعتی؛ تحلیل دیالکتیکی از ساختار قدرت در امریکا» مجموعه‌ی چهار سخنرانی و یک مقاله‌ علمی-پژوهشی از پروفسور هربرت بلومر است که بنیان‌گذار پارادایم تفسیرگرایی امریکایی است و با توجه به کمبود منابع دست اول پیرامون پارادایم تفسیرگرایی بلومر؛ تصمیم گرفته شد که این مجموعه را از بین آثاری که مستقیما به قلم بلومر نوشته شده انتخاب و به عنوان منبعی موثق و قابل اتکا در پارادایم تفسیرگرایی در ایران ترجمه کنیم و در این مسیر بیتا مدنی (دانشجوی مقطع دکتری) در ترجمه کتاب همکاری شایانی داشت ونخست در سه مرحله ترجمه و مقابله متن از طریق ایمیل و سپس به صورت حضوری در دفتر دانشکده علوم اجتماعی مقابله و کار ترجمه دو نفره به پایان رسید و سپس ادیت انشای آخرین و ادیت اصطلاحات خاص بلومری توسط تنهایی انجام گرفت و در نهایت متنی روان و قابل فهم برای علاقمندان این پارادایم فراهم شد.

مدیر گروه جامعه‌شناسی تفسیری دلایل ترجمه این کتاب را مطالعه مستقیم آثار بلومر در ایران و رفع کج‌فهمی‌های شارحین، توجه به جایگاه ساختار قدرت و دیالکتیک مثبت در پارادایم تفسیرگرایی ، ارائه راهکاری برای مطالعات مسائل جوامع صنعتی و مطالعات مشابه در این زمینهبرشمرد.

در ادامه عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، تخصص اصلی بلومر را پایه ‌گذاری کنش متقابل گرایی نمادین در جامعه شناسی دانست و افزود: بلومر جامعه را به عنوان مجموعه‌ای از کنش‌های پیوسته می‌بیند-هم کنشی‌های پیوسته‌ای در یک فرآیند تاریخی و درهم‌تنیدگی کنش‌های نمادی به طوری‌که در بستر یک سازمان تاریخی ادامه پیدا می‌کنند-که در این کتاب با انجام مطالعات میدانی؛ مسائل موجود در روابط صنعتی را بیان و برای آن راهکار ارائه می‌کند.

رئیس دانشکده علوم اجتماعی واحد تهران مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی شیوه‌ تحلیل بلومر را در این کتاب، دیالکتیک مثبت و شیوه‌ مطالعه‌ وی را ترکیب جستار ایستایی شناسی و پویایی شناسی دانست و گفت: بلومر مهم‌ترین جامعه شناسی است که راه مارکس را با رویکرد تفسیرگرایی امریکایی در تحلیل عنصر صنعتی شدن رفته است.بلومر معتقد است عنصر مهم در جریان صنعتی شدن، شیوه‌ تولیدی(نظام تولید) است که سه مشخصه دارد:

• 1-      تولید ماشینی است.
• 2-      سیستمی برای تولید و توزیع وجود دارد.
• 3-      در یک جامعه صنعتی میزان زیادی خدمات جمعی به وجود می‌آید (مثلاَ وجود مهدکودک در شهرک‌های صنعتی برای نگهداری بچه‌های کارگران کارخانه).

جامعه‌شناسان تضادها و اختلافات را به چشم مشکل و آسیب اجتماعی می‌بینند ولی بلومر می‌گوید تضاد مثبت طبیعی است و باید باشد.از نظر بلومر این تضاد طبیعی است چون طبیعتاَ رشد مسائل اقتصادی به طوری است که از نظر زمانی با قانون کار مطابقت ندارد. حقوق و مزایا با سرعت کمتری نسبت به تورم و نیازهای مردم رشد می‌کند. بنابراین شورش کارگری کاملا طبیعی است و باید برای کارگران حق اعتصاب قائل شد تا جامعه از نظم خود خارج نشود.در کشورهای صنعتی و مدرن، مبارزه کلامی به جای مبارزات آشوبی و مسلحانه توسط سندیکاها و اتحادیه‌ها انجام می‌شود.تنها راه برون‌رفتِ نظام صنعتی وجود همین سندیکاهاست که در آن حقوق کارگرها شناخته شده و به آنها قدرت ایجادِ تغییر در مسیر رسیدن به خواسته‌هایشان را می‌دهد.

مترجم آثار بلومر در پایان بحث خود تحلیل کوتاهی از کنش قدرت- که برای کج‌فهمان تفسیری پرداختن بلومر و تفسیرگرایی به روابط قدرت عجیب و دور از ذهن است- ارائه کرد و گفت:بلومر در تحلیل روابط اجتماعی سه گونه را مشخص می‌کند:

• روابط قدرت: کنش قدرت بزرگ طوری سازمان یافته است که بتواند در بازی پیوسته قدرت دوام آورد؛ چراکه مدام در معرض اعتراض است.
• روابط مدون: روابطی تحت سیطره‌ قوانین و مقررات اجتماعی است که جای اندکی برای تضاد بین طرفین باقی می‌گذارد.
• روابط همدلانه: روابطی برپایه احساسات و عواطف است.

وی افزود: بزرگ‌ترین مانع قدرت، محاسبه‌ زیانِ برجا مانده در موقعیت‌های پیش آمده است. کنش قدرت با مقاومت روبروشده و در معرض ارزیابی و سنجش گروه‌های مختلفی قرار می‌گیرد، این گروه ‌ها در عین حالی که به دنبال منافع خود هستند، در کمین نقاط ضعف و انتقادآمیز کنش قدرت نیز نشسته ‌اند. به این ترتیب کاربرد و گستردگی کنش قدرت محدود به شکست‌های احتمالی می‌باشد. در نهایت می‌توان گفت حکومت به دلیل دارا بودن قدرت بالا؛ این امکان را دارد که کنش قدرت را فرونشاند.

در بخش دوم جلسه حاضرین شبهات و سوالات خود را نسبت به کتاب و ترجمه آن و نظرات بلومر؛ با دانشجوی پروفسور هربرت بلومر مطرح کردند و دکتر تنهایی در این گفتگو به آن‌ها پاسخ داد.

جلسه در ساعت ۱۵ به پایان رسید.

 

*تهیه گزارش

 

 

 

 

 

 

• < قبلی
• بعدی >