نشست مشترک گروه علمی-تخصصی جامعه شناسی ورزش و انجمن ورزش، جامعه ، فرهنگ با عنوان «ورزش و هویت بصری» روز چهارشنبه 26 اردیبهشت 1397 در سالن اندیشگاه فرهنگی کتابخانه ملی ایران در دو بخش برگزار شد.

در بخش نخست این نشست، خیر مقدم و مقدمه ای بر نسبت میان ورزش و هویت بصری، خلاء های موجود در حوزه ورزش، و اقدامات صورت گرفته توسط تیمی خستگی ناپذیر از متخصصین امر برای طراحی درفش تیم ملی فوتبال ایران، توسط مجید خاتونی (جامعه شناس ورزش و عضو هیأت مدیره انجمن ورزش، جامعه و فرهنگ) ارائه شد.

سپس دکتر امیر عظیمی (جامعه شناس فرهنگی) مبانی نظری حوزه نشانه شناسی را با سیری فلسفی از لاک، پیرس، و سوسور، با ذکر مصادیقی از حوزه ورزش به عنوان مؤلفه ای از فرهنگ آغاز کرد و با رویکرد جامعه شناسی تفسیری نکات انسان شناختی برآیشی مید، نسبت دیالکتیکی بین I & me در ساخت «خود» و هویت جمعی، جوامع در مراحل game phase & play phase را شرح داد. عظیمی بر اهمیت گروه ها و انجمن های مردمی حوزه ورزش به عنوان عنصر سوم سیمل در توسعه یافتگی جامعه ورزشی و تبدیل روابط دوتایی حاکمیت- ملت به روابط سه تایی نیز تأکید کرد.

در ادامه نشست سیاوش یعقوبی، هنرمند طراح درفش تیم ملی فوتبال کشور در رقابت های 2018 روسیه، درباره اهمیت نمادها و نشانه ها، رنگ ها و طرح ها، در طراحی لوگوها و پرچم های ملل دنیا سخن گفت. او اهمیت رجوع به واقعیت زندگی روزمره را مورد تأکید قرار داد. یعقوبی همچنین به کارکردهای اقتصادی، تاریخی و اجتماعی از یک سو، و کارکرد هنری و سازمانی لوگوها در هویت بخشی فرهنگی به لحاظ فرم و محتوا و نسبت دوسویه بین فرم و محتوا از سوی دیگر، اشاره کرد.

سخنران دیگر نشست حسین اسداللهی بود. این جامعه شناس ورزش با تأکید بر این مهم که تا مسئله ای تعریف نشود، جستجوی راه حل نیز محلی از اعراب ندارد، بر نقش رسانه در کالایی شدن، به نقد روند سوژگی در تبلیغاتی پرداخت که در سیمای ملی و در سال حمایت از کالای ایرانی، روند شکل گیری هویت بصری را نزد مخاطبین رسانه ملی مخدوش نموده و به رابطه ای یک سویه با مخاطب ایرانی انجامیده است. او در این راستا از نظریات ژاک لکان و سیگموند فروید بهره جست.

در پایان بخش نخست نشست، بی تا مدنی (0دبیر گروه جامعه شناسی ورزش انجمن جامعه شناسی ایران) با جمع بندی نکات مطرح شده، بر رویکرد پرکاربست کنش متقابل گرایی نمادی پروفسور هربرت بلومر به عنوان بنیانگذار تفسیرگرایی آمریکایی و شاگرد او دکتر ح.ا. تنهایی در حوزه جامعه شناسی ورزش تأکید نمود. او شکاف موجود بین واقعیات اجتماعی روزمره حوزه ورزش کشور(نیازهای مشترک، راه ها و اهداف مشترک کنشگران اجتماعی در میادین ورزشی) با ساز و کارهای رسانه ملی را مورد نقد قرار داد.

در آغاز بخش دوم این برنامه، مجید خاتونی با اشاره به مبانی نظری برگرفته از اروینگ گافمن، به نقد خلاء موجود در ساخت هویت بصری به لحاظ طرح، رنگ، لوگو و ... در ساختار دولتی پرداخت. او با اشاره به متحدالشکل بودن لوگوی تمام وزارتخانه های کشور، یادآور شد که نه تنها هیچ یک تجلی هویت بصری آنها نیست بلکه معرف کارکرد تفکیک یافته آنها در نظام تقسیم اجتماعی کار نیز نمی باشد.

محمود کاتبی با تأکید بر هویت چشم نواز بصری در امر ورزشی، رویکرد رئالیستی خود را در برگرفتن نمادها و نشانه ها از کف جامعه مورد تأکید قرار داد. بدین ترتیب تولید محتوای دارای هویت بصری را در رسانه مستلزم نگاه به واقعیت هایی دانست که در بطن و متن جامعه می گذرد. او رسانه را ابزاری کارآمد برای بازتاب این امر برشمرد و از نقد و نظرات حضار جهت بهبود شرایط فعلی استقبال کرد.

مصطفی افخمی از مربیان مجرب و متعهد فوتبال پایه کشور با بهره از کوله باری پر و پیمان از تجربه زیسته خود، به آسیب شناسی و نقد فوتبال در سطوح و لایه های گوناگون دانش و کنش ورزشی پرداخت. او ضمن تأکید براهمیت بحث های آکادمیک، نقد عملکرد رسانه، نقد ساختاری فوتبال کشور، تبعیض جنسیتی ناروا که در حق دختران قهرمان فوتسالیست روا شد، دوپینگ و فساد مالی، مثلث مافیای فوتبال و ... را در گرو داشتن صدایی از آن خود دانست. پرچم فوتبال کشورها که در آغاز هر مسابقه بین دو کاپیتان رد و بدل می شود باید شایسته ترین بخش های هویت فرهنگی کشورها را نمایندگی کند. حال آنکه ما در این زمینه کمبودهایی جدی داریم. تحقق یک هویت جمعی پایدار و شایسته میسر نمی شود مگر به مدد یک تفکر جمعی و هم فهمی بین گروه های آکادمیکی چون هنرمندان، جامعه شناسان، مربیان و کنشگران عرصه ورزش با مدیران ورزش کشور.

این نشست با مراسم رونمایی از درفش تیم ملی فوتبال کشور توسط دو نفر از حضار( سارا چیت زن عضو گروه جامعه شناسی ورزش، مصطفی افخمی مربی پیش کسوت فوتبال) پایان یافت.

 

 

 

• < قبلی
• بعدی >