دکتر حسین اکبری*

کارگاه "مساله یابی مشارکتی خانواده" به عنوان مرحله اول طرح گفتگوی خانواده برای بررسی و شناسایی مهمترین مسائل حوزه خانواده در استان خراسان رضوی و تربیت تسهیلگران این حوزه در تاریخ 29/9/1397در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی دانشگاه فردوسی مشهد با حضور کارشناسان و متخصصین این حوزه از بخش‌های دولتی و غیر دولتی و از میان فعالین اجتماعی، کارشناسان مرتبط دولتی، پژوهشگران و اساتید دانشگاه برگزار گردید. در ادامه بطور خلاصه مراحل اجرای کارگاه آورده شده است:

گام اول: هماهنگی با دفتر امور بانوان استانداری

در این مرحله طی جلساتی با دفتر امور بانوان و خانواده استانداری خراسان رضوی، مراحل و نحوه برگزاری کارگاه مورد بررسی و مقدمات و برنامه برگزاری کارگاه مشخص گردید.

گام دوم: شناسایی و دعوت از فعالین اجتماعی، کارشناسان مرتبط دولتی، پژوهشگران و اساتید دانشگاه

در این مرحله ابتدا لیستی 60 نفره از فعالین اجتماعی، کارشناسان مرتبط دولتی، پژوهشگران و اساتید دانشگاه که در حوزه خانواده در استان مشغول فعالیت بودند شناسایی و لیست اولیه تهیه گردید. این لیست با مشارکت دفتر امور بانوان و خانواده استانداری و شناخت مجری طرح از کنشگران فعال در حوزه خانواده استان آماده شد. با توجه به ماهیت کارگاه امکان دعوت از همه این افراد وجود نداشت، بنابراین با پالایشی که طی دو مرحله صورت گرفت لیست نهایی با حضور مدیر دفتر امور بانوان و خانواده استانداری تهیه شد. در این مرحله با بررسی سوابق اجتماعی و اجرایی افراد لیست 37 نفره ای از کنشگران اصلی این حوزه در استان شناسایی شد. کار دعوت از این افراد نیز طی هماهنگی صورت گرفته با ارایه نامه‌ی رسمی از سوی دفتر امور بانوان استانداری و بعضاً پیگیری مجری استانی انجام گردید.

گام سوم: آماده سازی مقدمات برگزاری کارگاه

در این مرحله مساله اصلی محل برگزاری کارگاه بود که با توافق صورت گرفته با دفتر امور بانوان و خانواده استانداری به منظور تاکید بر فرایند علمی کارگاه مقرر گردید تا کارگاه در دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شود. برای این منظور تالار رجایی دانشکده ادبیات و علوم انسانی انتخاب و هماهنگی لازم با مسئولین دانشکده در این زمینه صورت گرفت.

تهیه ملزومات کارگاه و پذیرایی نیز به شکل مناسبی قبل از روز برگزاری کارگاه انجام گردید. به منظور تسهیل فرایند سعی گردید تا تمام ملزومات مانند درخت مسائل به شکل مناسبی از قبل آماده و در اختیار شرکت کنندگان قرار گیرد. با توجه به طولانی بودن کارگاه مقرر گردید تا وسایل پذیرایی در سالن محل اجرای کارگاه بصورت دائمی آماده باشد تا در صورت خستگی و نیاز به تجدید قوا امکان این امر به سادگی و با سرعت فراهم باشد.

گام چهارم: برگزاری کارگاه

کارگاه در ساعت 8:30 روز پنجشنبه 29 آذرماه در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی شروع شد. در ابتدای جلسه توضیحات مقدماتی توسط مجری استانی در ارتباط با طرح ملی گفتگوی خانواده داده شد. در ادامه مدیر کل امور بانوان و خانواده استانداری نیز سخنانی در ارتباط با وضعیت زنان و خانواده در استان و طرح ارایه نمود. سپس فرایند اجرایی طرح با توضیحات تسهیلگر کارگاه (آقای حیدری چروده) آغاز گردید.

مطابق با برنامه ریزی صورت گرفته از سوی مجری استانی و تسهیلگر طرح بر اساس پروتوکل اجرایی کارگاه، کارگاه در پنج مرحله برگزار گردید. این پنج مرحله به صورت خلاصه به شرح زیر می باشد:

مرحله اول: شکل گیری ساختار کارگاه

در این مرحله ابتدا قوانین کارگاه تعیین گردید. عدم استفاده از تلفن همراه، عدم ترک جلسه، عدم مشاجره و بحث های دو طرفه و گفتگو محور بودن بر اساس ایجاد تفاهم و اصل اقناع سازی گروهی، مهمترین قواعد حاکم بر کارگاه بود. همچنین همسطح بودن شرکت کنندگان و عدم توجه به سلسله مراتب افراد شرکت کننده در کارگاه مورد تاکید قرار گرفت. در ادامه هر کدام از کارشناسان در یک دقیقه به معرفی خود پرداختند و هر کدام یکی از ویژگی های شخصیتی بارز خود را بیان نمودند. در ادامه به منظور ابهام زدایی از کارگاه، اجازه داده شد تا شرکت کنندگان سوالات و ابهامات خود را مطرح نمایند. مهمترین مساله مورد اشاره توسط شرکت کنندگان جایگاه این افراد بعد از اتمام کارگاه بود.

مرحله دوم: اهمیت و اولویت بندی مسائل استان

در این مرحله 80 کارت مساله ابتدایی به طور تصادفی در بین شرکت کنندگان توزیع و از آنها خواسته شد تا به صورت فردی به هر کارت نمره اهمیت و شدت مساله را با توجه به شرایط آن مساله در استان خراسان رضوی بدهند. سپس گروه بندی شرکت کنندگان صورت گرفت. 5 گروه تشکیل و هر گروه نامی برای خود انتخاب کرد. سپس از گروه ها خواسته شد تا با بحث در ارتباط با مسائل قید شده در کارت‌های همدیگر به هر کارت نمره گروهی داده و در نهایت دو مساله مهم را از بین مسائل گروه خود انتخاب نمایند. سپس در یک فضای تعاملی از گروه ها خواسته شد تا مهمترین مساله انتخابی خود را با ذکر دلایل انتخاب عنوان و از انتخاب خود دفاع نمایند. دیگر گروه ها نیز نظرات انتقادی خود را در مورد مساله انتخابی عنوان نمودند.

مرحله سوم: شناسایی مکانیزم‌های مولد و پیامدهای هر مساله (ترسیم درخت مشکلات)

در این بخش از کارگاه از گروه ها خواسته شد تا درخت مشکلات را برای مساله انتخابی خود ترسیم نمایند. به منظور تسهیل و همچنین نظم بخشیدن به ترسیم درخت مشکلات، فرمت اولیه درخت آماده و در آن در بخش عوامل سه دسته عوامل اجتماعی- فرهنگی، عوامل اقتصادی و عوامل سیاسی- مدیریتی و در بخش پیامدها سه دسته پیامدهای فردی، خانوادگی و اجتماعی مشخص گردید. این فرمت در اختیار گروه ها گداشته شد تا آن را تکمیل نمایند.

در انتهای این بخش با توجه به شناختی که شرکت کنندگان از مسائل پیدا کرده بودند از آنها خواسته شد تا به 11 مساله مهم مشخص شده توسط گروه ها بر اساس شدت و اهمیت رای دهند. به هر شرکت کننده سه برگ رای داده شد و بر اساس آن مهمترین مسائل از دید کارشناسان تعیین شد.

مرحله چهارم: نقد سیاستگذارانه و ارایه پیشنهادات سیاستی و تکمیل جدول عینی- ذهنی

در این مرحله جدول T توسط گروه ها کامل گردید و در آن مهمترین اقدامات و سیاستهای صورت گرفته در ارتباط با مساله مورد بررسی، میزان موفقیت هر سیاست، نقد برنامه‌ها و سیاست‌های اجرا شده، ارائه پیشنهادات کارشناسی برای بهتر اجرا شدن سیاست‌های قبلی و ارائه پیشنهادات جدید برای کاهش مساله اجتماعی مد نظر قرار گرفت. همچنین جدول عینی- ذهنی مسائل اجتماعی انتخاب شده انجام و جدول تکمیل گردید.

مرحله پنجم: گذار از مسئله‌ اجتماعی به پویش اجتماعی

در ارتباط با سازوکارهای اجرایی برای تبدیل مساله اجتماعی به یک مطالبه اجتماعی در طول کارگاه مباحث مختلفی مطرح گردید و نحوه شکل گیری پویش اجتماعی در ارتباط با مسائل خانواده و اهمیت ورود مباحث مربوط به خانواده به بطن گفتمان اجتماعی و سیاسی مورد تاکید و بررسی قرار گرفت.

کارگاه در ساعت 16 به اتمام رسید.

---

*مجری طرح ملی گفتگوی خانواده در استان خراسان رضوی (تهیه گزارش)

 

 

 

• < قبلی
• بعدی >