مجید یونسیان

 دکتر غلامعباس توسلی یکی از چهره‌های پیش‌کسوت جامعه‌شناسی ایران پس از یک دوره بیماری طولانی درگذشت۔ دکتر توسلی از تحصیل کرده‌های جامعه‌شناسی دانش‌گاه سوربن و از معدود چهره‌های علوم اجتماعی است که هم‌زمان سه مسیر را می‌پیمود۔
اول در کسوت یک دانش‌گاهی به‌رغم فراز و نشیب‌هایی که در این نوع فعالیت‌ها داشت معلمی اثرگذار در تثبیت رشته‌ جامعه‌شناسی در ایران پس از انقلاب بود۔ شاید بتوان گفت پس از انقلاب و در پی خروج، انزوا و یا کوچ اجباری بسیاری از اساتید جامعه‌شناسی، توسلی در زمره‌ معدود اساتیدی بود که تا مدت‌ها جامعه‌شناسی در حلقه‌ی او و شاگردان‌اش نفس می‌کشید۔
اما وجه دومی که توسلی می‌پیمود وجه سیاسی بود او که از هم‌فکران مهندس بازرگان بود، عمری طولانی را به‌عنوان سخن‌گوی نهضت ازادی سپری کرد و هیچ‌گاه به‌رغم مصیبت‌هایی که بر این گروه و حزب سیاسی رفت این موقعیت را ترک نکرد۔
وجه سوم مسیر دکتر توسلی، وفاداری‌اش به اندیشه‌ها و تفکرات دکتر شریعتی است۔ شاید به همین دلیل است که می‌توان گفت دکتر توسلی چهره بی‌بدیلی در دوره‌ ما است که در هر سه مسیری که پیمود استوار و مومن باقی ماند۔
او خیلی تلاش کرد که با تلفیق موقعیت علمی، فعالیت سیاسی و راه و روش دینی نشان دهد که این امور و مسیرهای متفاوت قابل جمع‌اند. اما این تلاش‌ها از او انسانی عمل‌گرا و محافظه‌کار ساخت و همین باعث شد که هیچ‌گاه نتواند از پتانسیل‌هایی که به‌عنوان یک تحصیل‌کرده جامعه‌شناختی سوربن داشت، به‌خوبی استفاده کند.
با این همه، توسلی در جامعه‌شناسی ایران پس از انقلاب نامی ماندگار است، چون او توانست از متلاشی شدن این دانش پس از التهابات انقلاب فرهنگی جلوگیری کند و با پیمودن راه معلمی در این رشته، اکنون می‌توان گفت که جامعه‌شناسی و‌ جامعه‌شناسان مدیون این معلم و استاد دوست‌داشتنی هستند۔
روح‌اش شاد و‌ روان‌اش در آرامش ابدی!
                               ۲۵ مهر ۱۳۹۹