به نام خداوند جان و خرد
ز دانش درِ بینیازی بجوی، وگر چند سختیت آید به روی
(فردوسی)
اخیراً شاهد تصمیمها و اقداماتی هستیم که موجب نگرانی جدّی دربارۀ حال و آیندۀ علم و اهل علم در ایران است. نحوۀ ممانعت از انتشار آثار علمیِ جناب آقای دکتر سعید مدنی، جامعهشناس کوشا و اهل تحقیقِ جدّی، و سپس ممانعت از سفر مُطالعاتیِ ایشان از نمودهای اینگونه اقدامات است.
دکتر سعید مدنی یک محقّق جدّی و متخلّق به اخلاق علمی است که هیچگاه یافتههای علمی و پژوهشی را تابع دیدگاه و عقاید سیاسی خود قرار نداده و از مصادیق تفکیک نقش علمی از نقش سیاسی بوده است. این تفکیک از جمله اصولی است که هم برای پیشبرد امر علم ضروری است و هم امکانی ضروری برای ایفای نقش اهل علم در مُشارکت و مشورت دادن دانشمندان در رفع مسائل کشور ایجاد میکند.
نشانههای روشنی وجود دارند که اینگونه اقدامات شامل نقض صریح موادّی از قانون اساسی و سایر قوانین و میثاقهای ملّی و بینالمللی هستند. امّا گذشته از نقض واضح قانون و برخوردهای فراقانونی در چنین مواردی، یک نگرانی اصولی دیگر هم برانگیخته میشود که همانا بیتوجهی به تفکیک امر سیاسی از امر علمی است. آنچه اکنون در عرصۀ سیاست رُخ میدهد، از این روی موجب بیم و نگرانی است که این تفکیک رعایت نشده و مخالفت برخی از متصدیّان با عقاید یک پژوهشگر و دانشگاهی به حوزۀ اندیشه و فرهنگ و علم تسرّی یافته است، به نحوی که متاسفانه شاهد مواردی از مداخلههای غیرقانونی نهادها و افراد غیرمسئول در امور علمی و فرهنگی مثل انتشار آثار، ادامه کار، تبدیل وضعیت استخدامی و ارتقاء مرتبه علمی اعضای هیات علمی دانشگاهها هستیم.
ما برای حفظ کیان و استقلال کشور، نائل شدن به توسعۀ پایدار که خواسته و آرزوی همۀ ایرانیان، از جمله متولیّان و مسؤولان سیاسی کشور است؛ و برای حفظ جان و مال و آبروی شهروندان و بهروزی آنان، محتاج علم هستیم و انکار اهمیّت و ارزش علم، جفای آشکاری به حال و آیندۀ جامعه و کشور است و باعث ایجاد اختلال جدّی در ایفای وظایف نهاد علم میشود. در عین حال، همین اختلال باعث خواهد شد نهاد سیاست هم نتواند کارکردهای خود را تماماً و به درستی اجرا کند و آسیبی همهجانبه متوجّه کشور خواهد شد.
حفظ و صیانت از اصول و مرزهای اجتماعی اگر مهمتر از صیانت و حراست از مرزهای کشور نباشد، به همان اندازه ضروری است و ضامن و مناط حفظ مرزهای سیاسی کشور هم خواهد بود. حفظ و صیانت از اصول و مرزهای اجتماعی و رعایت تفکیک کارکردیِ این نهادها، وظیفهای است که همه باید بدان بکوشند ولی در درجۀ اوّل این اولیای امور کشورند که باید آن را رعایت کنند و از دیگران هم رعایت آن را بخواهند. ما از مسؤولان کشور و متولّیان امور در وزارتخانهها و نهادهای ذیربط مُصرّانه میخواهیم با رفع ممانعتها و محدودیتها برای فعالیتهای علمی جامعهشناسِ پژوهنده، جناب آقای دکتر سعید مدنی و برای همۀ دانشگاهیان، محقّقان، دانشجویان و معلّمان جامعه، هم زمینۀ رُشد و اعتلای علم را، که کشور ما برای عبور از بحرانها سخت بدان محتاج است، فراهم آورند و هم زمینهساز مُشارکت همۀ اهل علم، دانشمندان و محقّقان در رفع مسائل بسیار حادّ کشور گردند.
اعضای هیأت مدیره ادوار انجمن جامعه شناسی ایران
فایل پی دی اف بیانیه را از اینجا دریافت کنید.