دکتر صمد رسول زاده اقدم*

با هماهنگی دفتر امور بانوان و خانواده استانداری استان آذربایجان شرقی کارگاه «مساله یابی مشارکتی» به عنوان فاز اول طرح ملی گفتگوی خانواده در روزهای 17 و 22 مهرماه با مشارکت نمایندگان سازمانهای مردم نهاد، دانشگاهیان، اصحاب رسانه و کارشناسان مرتبط شاغل در بخش های عمومی و دولتی در محل استانداری آذربایجان شرقی تشکیل شد. گزارش برگزاری این کارگاه را در ادامه می خوانید. 

گام اول: شناسایی شرکت کنندگان و انجام هماهنگی های لازم

در گام اول بر اساس جلسات متعدد با مسئول دفتر امور بانوان و خانواده استانداری  دکتر صادق زاده و همکاری بافنده و پورجبار لیستی از فعالین سمن ها و کارشناسان حوزه های مرتبط با مسائل خانواده که در نهادهای دولتی و عمومی شاغل بودند تهیه شد و بعد از اضافه نمودن اسامی دانشگاهیان در نهایت لیست 54 نفره ای به صورت لیست نهایی تهیه گردید.

در این مرحله با توجه به تعدد لیستها سعی شد اسامی بر اساس ارتباط نوع فعالیت شان با امور خانواده، میزان علاقمندی آنها جهت مشارکت، توانمندی آنها در مشارکت در مرحله دوم طرح محدود گردد. بعد از تهیه لیست از طرف دفتر امور بانوان و خانواده هماهنگی لازم جهت کسب موافقت آنها برای شرکت در کارگاه به عمل آمد. بعد از رایزنی با مسئولین سالن های جلسات استانداری روزهای 17 و 22 مهرماه برای برگزاری جلسات مشخص شد و به تمامی شرکت کنندگان از طریق تلفن زمان و محل تشکیل جلسات اطلاع رسانی گردید. در این مرحله جا دارد از زحمات دفتر امور بانوان و خانواده به خاطر نهایت همکاری با طرح در تامین مکان و هماهنگی با شرکت کنندگان تقدیر و سپاسگزاری کنم.

گام دوم: تهیه ملزومات و تجهیزات

در این گام تمامی ملزومات مورد نیاز در کارگاه که در پروتکل اجرایی طرح مشخص گردیده بود از جمله کارتهای مساله (سفید و زرد)، لوازم التحریر، وسائل پذیرایی و ... تهیه شد. در تهیه ملزومات سعی شد در کنار توجه به کیفیت و کمیت ملزومات صرفه جویی های لازم جهت جلوگیری از اسراف و ملاحظات زیست محیطی رعایت گردد.

گام سوم: برگزاری کارگاه و اجرای پروتکل

این مرحله با سخنان  دکتر صادق زاده جهت خیر مقدم و تبیین اهمیت طرح آغاز شد. سپس مدیر دفتر استانی انجمن جامعه شناسی ایران با طرح مسائل نظری در زمینه نقش جامعه شناسی در شناسایی و حل مسائل اجتماعی توضیحاتی مقدماتی در مورد طرح ملی گفتگوی خانواده ارائه کردند.

فرایند اصلی کارگاه با تعیین مقررات کارگاه آغاز شد. بعد از تعیین مقررات کارگاه و مرحله یخ شکنی که با معرفی افراد شرکت کننده و تناسب فعالیت های ایشان با موضوع کارگاه و طرح ملی گفتگوی خانواده انجام شد، از مشارکت کنندگان خواسته شد تا سوالات و ابهامات خود را در مورد طرح ملی گفتگوی خانواده در برگه هایی که در اختیارشان بود مطرح کرده و به ترتیب اولویت مرتب سازند. بعد از طرح سوالات آنها جمع آوری گردید و مجددا به صورت تصادفی بین اعضا توزیع شد و از آنها خواسته شد در برگه سوالی که در اختیارشان قرار گرفته اولین سوالی که اولویت بیشتری نسبت به دیگر سوالات دارد را قرائت کنند تا از این طریق فضای ذهنی مشارکت کنندگان هم برای برگزار کنندگان کارگاه و هم برای خود مشارکت کنندگان روشن شود. در این مرحله جهت به هیچ کدام از سوالات پاسخ داده نشد و بر اساس پروتکل تنظیمی پاسخ سوالات به انتهای کارگاه محول گردید.

در مرحله بعدی کارتهای سفیدی که بر روی آن عناوین مسائل و مشکلات خانواده نوشته شده در بین مشارکت کنندگان توزیع گردید. بعد از توزیع کارت های مسائل شرکت کنندگان به صورت تصادفی در 5 گروه 10 نفره گروه بندی شدند. البته مبنای تشکیل گروه ها با آنچه که در پروتکل مطرح شده بود از چند جهت و به دلایل زیر متفاوت بود:

-  تعداد زیاد شرکت کنندگان در کارگاه روز اول (52 نفر) سبب شد که گروه ها در 5 گروه 10 نفره شکل گیرد. علت اینکه تعداد گروه ها بیش از 5 گروه انتخاب نگردید این بود که تجارب قبلی اینجانب نشان می داد که معمولا روز دوم کارگاههای این چنینی دچار ریزش افراد می شود بنابراین با تعیین 10 نفر در هر گروه پیش بینی لازم صورت گرفت که اگر در روز دوم ریزش زیادی در افراد شرکت کننده اتفاق افتاد گروهها دچار اضمحلال نشوند و کل موجودیت گروه از هم نپاشد که در روز دوم این پیش بینی تا حدودی تحقق پیدا کرد و تعداد اعضای گروهها به 7 نفر تقلیل یافت. البته اداره نمودن گروه های ده نفره مسائل و مشکلات خاص خودش را دارد که سعی کردیم با مدیریت بهتر زمان از این مسائل تا حد امکان اجتناب کنیم.

- همچنین برای صرفه جویی در زمان و تعداد زیاد شرکت کنندگان امکان قرار دادن اعضا در گروه ها بر اساس موضوع کارتها نبود بنابراین به تمامی اعضا شماره هایی از 1 تا 5 اختصاص داده شد و از آنها خواسته شد شماره هایی که مشابه هم هستند خودشان را در یک گروه سازماندهی کنند. بعد از تشکیل گروهها از آنها خواسته شد کارتهای مرتبط با گروه خود را مشخص کنند و کارتهایی که ارتباط کمتری با گروه آنها داشت را اعلام کنند تا دیگر گروهها در صورت نیاز از این کارتها استفاده کنند.

بعد از شکل گیری گروهها و مبادله اطلاعات میان آنها کارتهایی با رنگ متفاوت(زرد رنگ) در بین آنها توزیع شد تا مواردی دیگر به غیر از مسائل ذکر شده در کارتهای سفید را بر روی آنها ذکر کنند و در نهایت درخت مشکلات را با استفاده از کارتهایی که در اختیار دارند ترسیم کنند. بعد از ترسیم درخت مشکلات از مشارمت کنندگان خواسته شد مسائل مطرح شده را ارزیابی کنند که چه اقدامات و برنامه هایی در دولت و نهادهای غیر دولتی در مورد آنها انجام گرفته و میزان موفقیت هر کدام از این برنامه ها و سیاست ها چقدر بوده است و پیشنهاد خود مشارکت کنندگان در این زمینه چه بوده است. همچنین با ارائه کارتهای سوختی که اطلاعات و آگاهی لازم را در زمینه نوع بینش جامعه شناختی نسبت به مسائل اجتماعی منتقل می کرد از مشارکت کنندگان خواسته شد عینی و ذهنی بودن مسائل را بررسی کنند. همچنین از آنها خواسته شد با مطالعه مسائل اجتماعی استان پیشنهاد خود را برای ایجاد یک پویش اجتماعی جهت شناسایی و آگاه سازی مسائل اجتماعی به افراد جامعه مطرح سازند.

در پایان کارگاه از گروهها خواسته شد با برگزاری نمایشگاهی از دستاوردهای گروه در کارگاه نسبت به شرح و تفسیر فعالیت های خود برای گروههای دیگر اقدام کنند و آنها را مورد نقد و بررسی قرار دهند. همچنین در انتهای کارگاه سوالات مطرح شده آغازین نیز مجددا مورد بررسی قرار گرفت و به برخی از سوالات مهمی که بدون پاسخ مانده بود و هنوز ابهام در مورد آنها وجود داشت پاسخ داده شد.

در یک جمع بندی میتوان گفت کارگاه فوق العاده با نشاط و کاربردی بود و مشارکت کنندگان با میل و اشتیاق فراوانی در تمامی فرایند کار مشارکت داشتند که جا دارد از تمامی این عزیزان تقدیر و تشکر کنم. همچنین جا دارد از زحمات ارزنده  دکتر زند رضوی و قاسم زاده که با سعه صدر مثال زدنی سعی کردند تمامی شرایط لازم را جهت برگزاری بهتر کارگاه فراهم سازند تقدیر و تشکر کنم. همچنین از زحمات دوست و همکارم دکتر صمد عدلی پور که در برگزاری کارگاه و فراهم سازی مقدمات کار بنده را یاری رساندند تشکر می کنم.

*مدیر انجمن جامعه شناسی ایران –دفتر دانشگاه شهید مدنی آذربایجان (تهیه گزارش)

اخبار مرتبط:

طرح ملی «گفتگوی ملی خانواده » در استان آذربایجان شرقی آغاز شد

 

• < قبلی
• بعدی >