یوسف بیانلو*

مساله یابی مشارکتی نهاد خانواده

اولین کارگاه مربوط به اجرای طرح ملی گفتگوی خانواده در استان زنجان پس از برنامه‌ریزی‌های متعدد و اطلاع‌رسانی‌های گسترده رسانه‌ای در تاریخ 30 مهر ماه 1397 در سالن شهید شهریاری جهاد دانشگاهی برگزار شد.

این کارگاه و نشست تخصصی هم‌اندیشی که با محوریت مساله‌یابی مشارکتی نهاد خانواده برگزار شد حاصل حدود 45 روز رایزنی، برگزاری جلسات متعدد رسمی و غیر رسمی با صاحبنظران، اندیشمندان، فعالین حوزه مسایل خانواده، سمن‌های فعال استان و کارزار رسانه‌ای گسترده بود که ضمن اطلاع‌رسانی کم و کیف اجرای طرح ملی گفتگوی خانواده، نسبت به شناسایی موثرترین و فعال ترین کارشناسان مسایل حوزه خانواده در بین سازمان های مردم نهاد، اصحاب رسانه، احزاب و گروه های فعال اجتماعی و اساتید و صاحبنظران دانشگاه پرداخت و مشارکت کنندگان به روش پرسان پرسان برای حضور در کارگاه شناسایی و دعوت شده بودند.

در ادامه گزارش، اهم اقدامات انجام گرفته در اجرای مرحله اول طرح گفتگوی ملی خانواده در استان زنجان را به صورت خلاصه می خوانید:

گام اول: شناسایی کارشناسان فعال و برجسته مسایل اجتماعی و خانواده از بین گروه‌های هدف (سمن‌های فعال، روزنامه‌نگاران و اصحاب رسانه، اساتید دانشگاه، صاحبنظران مسایل اجتماعی و خانواده و فعالین احزاب و گروه‌های سیاسی اجتماعی)

پس از شرکت و حضور در کارگاه تسهیل گری سطح یک در تهران، با مدیریت زمان و رایزنی با فعالین و گروه های مختلف اجتماعی نسبت به اطلاع‌ رسانی اجرای طرح ملی گفتگوی خانواده در سطح کشور اقدامات لازم به انجام رسید. طی جلسات متعدد رسمی و غیررسمی و انجام مصاحبه‌های رسانه‌ایی با خبرگزاری‌ها و منابع خبری مختلف نسبت به تشریح چگونگی اجرای طرح و تبیین اهمیت و حساسیت موضوع اقدام گردید. نکته مهمی که در طی این مرحله بیشتر بر آن تاکید شد این بود که طرح حاضر به صورت کاملا متفاوت در حال برگزاری بوده و بر خلاف اغلب طرح‌های دیگر، به شیوه نگاه و حرکت از پایین به بالا و برای اولین بار توسط انجمن جامعه‌شناسی ایران برگزار می‌گردد.

پس از اطلاع‌رسانی‌های اولیه از طرق مختلف و موثر، نسبت به شناسایی کارشناسان مد نظر اقدام گردید که این کار اغلب به روش پرسان پرسان و با بهره‌گیری از شناخت گروههای مختلف نسبت به اشرافیت و علاقمندی کارشناسان مورد نظر در مباحث خانواده و مسایل اجتماعی انجام می‌گرفت.

با توجه به تاکید اینجانب (به عنوان مجری طرح در استان) بر متفاوت بودن طرح و انعکاس اهمیت آن از راه های مختلف رسانه‌ایی موثر، استقبال گسترده‌ای از سوی کارشناسان شناسایی شده جهت همکاری و همراهی در اجرای طرح و شرکت در کارگاه مرحله اول صورت گرفت. به طوری که بسیاری از کارشناسان شناسایی شده و مورد تایید، نسبت به همراه آوردن یا معرفی نمودن کارشناسان برجسته دیگری برای مشارکت و همراهی با آنان در اجرای طرح پیشنهاد و درخواست می‌نمودند که متاسفانه به دلیل محدودیتهای موجود در افزودن کارشناسان دیگر، پذیرش درخواستها میسر نمی‌شد.

سرانجام تعداد 37 نفر از فعالترین و برجسته‌ترین کارشناسان استانی از بین گروههای هدف انتخاب گردیده و به عنوان لیست نهایی کارشناسان شرکت‌کننده در کارگاه مرحله اول استانی به انجمن جامعه‌شناسی ایران معرفی شدند.

گام دوم: برگزاری جلسات مشترک با مسئولین امور بانوان استانداری و مراکز دانشگاهی، جهت انتخاب محل مناسب و رایزنی در زمینه برگزاری بهینه و مطلوب کارگاه مرحله اول و تهیه لوازم و ملزومات مربوط به اجرای مناسب آن

نظر به نهایی شدن لیست کارشناسان شرکت‌کننده در کارگاه مرحله اول، بلافاصله نسبت به انجام هماهنگی‌های مطلوب با مسولین استانی و مراکز دانشگاهی استان اقدام گردید و طی رایزنی‌های متعدد و جلسات مکرر مرکز جهاد دانشگاهی استان برای برگزاری کارگاه مذکور انتخاب گردید و سایر هماهنگی‌ها و امور مقدماتی برگزاری با کیفیت کارگاه انجام گردید.

اهم کارهایی که در این مرحله انجام شد به صورت تیتروار بیان می‌گردد:

• ایجاد یک گروه تلگرامی جهت آشنایی هر چه بیشتر کارشناسان منتخب با فلسفه و اهداف طرح و شناخت هر چه بیشتر از یکدیگر
• تهیه لوازم و امکانات لازم برای اجرای طرح
• اطلاع‌رسانی‌های منظم و مستمر درباره روند اجرای طرح و وضعیت پیشرفت طرح در سطح کشور و استانهای دیگر
• رایزنی با کارشناسان و مسئولین امور بانوان استانداری در زمینه کم و کیف اجرای طرح جهت ارتقاء کیفی سطح کارگاه
• شناسایی بهترین محل و مکان برای برگزاری کارگاه، با توجه نیازمندیهای فضایی و امکانات مورد نظر
• تهیه و ارسال دعوتنامه‌های رسمی با امضاء مجری طرح (نظر به اینکه در این مرحله با دشواریها و عدم همراهی برخی مسئولین مورد انتظار مواجه گردید)

گام سوم:برگزاری کارگاه و تبیین و تحلیل نتایج حاصله

علیرغم وجود کلیه مسایل و مشکلات در مسیر طی شده تا برگزاری کارگاه، سرانجام کارگاه مرحله اول طرح ملی گفتگوی خانواده در تاریخ 30 مهر ماه در سالن جهاد دانشگاهی استان به نحو بسیار مطلوب برگزار گردید.

استقبال کارشناسان و دعوت شدگان به کارگاه و حضور مشتاقانه و همراه با علاقه باعث ارتقاء انگیزه و روحیه مجری طرح شد و تمامی سختی‌های موجود تا آن مرحله را از بین برد.

کارگاه از ساعت 08:00 صبح به صورت منظم و با شور و شوق خاصی آغاز گردید. در ابتدای شروع کارگاه ضمن خوشامدگویی به کارشناسان حاضر در کارگاه، طبق پروتکل تعیین‌شده نسبت به مشخص نمودن و اعلام قوانین کارگاه اقدام گردید.

سپس بخش جذاب و مورد پسند معرفی یک دقیقه‌ای و یخ شکنی اجرا شد و هر یک از شرکت‌کنندگان ضمن معرفی خود و حوزه فعالیتی‌شان، یکی از ویژگیهای مثبت خود را بیان نمودند. با اجرای این بخش فضا کاملا جذاب، صمیمی و پرشور گردید.

در بخش بعدی اقدام به ایجاد فرصت شنیده‌ شدن صدای شرکت‌کنندگان گردید و حاضرین سوالات خود درباره چرایی و چگونگی انجام کارگاه را در یک کاغذ نوشتند.

در مرحله بعد نسبت به توزیع کارتهای مساله اقدام گردید. از آنجایی که هر بخش از کارگاه دارای تنوع و هیجانات خاصی بود لذا هر چقدر از زمان اجرای کارگاه بیشتر سپری می‌شد بر خلاف رویه‌های سایر کارگاه‌های معمول، میزان علاقمندی، استقبال و شور و شوق شرکت‌کنندگان بیشتر می‌گردید و با هیجان بیشتری پیگیری می‌نمودند که مراحل بعدی چگونه خواهد بود و نتایج نهایی تلاش و کوشش‌شان به کجا خواهد انجامید.

اجرای بخش گوش کردن فعال، هوشیارسازی و یاریگری بر تنوع و جذابیت اجرای کارگاه اضافه نمود و اندک پراکندگی‌های حواس‌ها را تجمیع‌تر نمود.

با ادامه کار و اجرای هر مرحله، بخش‌های بیشتری از کلیت طرح و اهداف تعیین شده برای شرکت‌کنندگان روشن می‌شد و علاقمندی فزونتری در آنان شکل می‌گرفت.

یکی از نکات بسیار مهم و توجه در طول اجرای کارگاه، پیگیری و درخواست شرکت‌کنندگان درباره زمان آغاز مرحله بعدی و اجرای کارهای انتقال دانش و آموزش مساله یابی مشارکتی توسط آنان به خانواده‌ها و مخاطبین بود.

با اجرای کلیه بخش‌ها و مراحل کارگاه یک روزه، زمان برگزاری نمایشگاه دستاوردهای گروه‌های ده‌گانه و تشریح و تبیین فعالیت های انجام شده توسط آنها بود. بخشی که بسیار جذاب و در عین حال بسیار پر چالش و پربار بود. در این بخش نمایندگان هر گروه ضمن تشریح کارهای انجام شده توسط گروه خود(در قالب درخت مشکلات، نمودار T و جدول عینی و ذهنی) به سوالات و نقدهای دیگران نیز پاسخ می‌دادند.

در جمع‌بندی نتایج تلاش‌ها و فعالیتها گروه‌ها، 10 مساله زیر به عنوان مسایل اصلی و محوری استان از نظر شرکت‌کنندگان و کارشناسان حاضر در کارگاه مرحله اول طرح ملی خانواده معرفی گردید:

1. اختلال روابط والدین با فرزندان(گروه ماز)
2. عدم آموزشهای بنیادی(گروه رضوان)
3. مشکلات اقتصادی و تاثیر آن بر روابط درون خانواده(گروه فرهیختگان)
4. عدم آشنایی زوجین با مهارتهای ارتباطی و زندگی(گروه یاس)
5. تعارض بین نسلی و درون نسلی(گروه آرامش)
6. اختلالات جنسی(گروه مرسانا)
7. خشونت در نوجوانان(گروه پدیده)
8. روابط فرا زناشویی(گروه امید)
9. روزمرگی در خانواده(گروه روان‌پویش شفا)
10. عدم آگاهی و توجه کافی به مهارتهای تربیتی(گروه آفتاب)

جزئیات مربوط به هر یک از مسایل فوق‌الذکر، به پیوست این گزارش و درقالب درخت مشکلات و نمودارها و جداول ترسیم شده توسط هر یک از گروه‌های 10 گانه ارائه می‌گردد.

فایل پیوست را از اینجا دریافت کنید.

* مجری طرح در استان زنجان (تهیه گزارش)

 

• < قبلی