رحیم محمدی

غلامعباس توسلی (۱۳۱۴ ـ ۱۳۹۹) جامعه‌شناس برجسته ایرانی با اینکه با بزرگان سیاست و مبارزه و ایدئولوژی چون علی شریعتی و حسن حبیبی و مهدی بازرگان و یدالله سحابی و بسیاری دیگر، زیست و با آنان هم سخن و همکار شد. اما او راه علم و دانشگاه را به هیچ چیز نفروخت و جامعه‌شناسی را به چیزی نباخت.

دکتر توسلی در مرحله‌ای از تاریخ ایران و زندگی دانشگاه، زیست و کار کرد که بغرنج‌ترین و غبارآلوده‌ترین دوران‌ تاریخ دانشگاه و جامعه‌شناسی و علوم اجتماعی ایران بود.
در این زمانه بغرنج، راه‌های بی‌فرجام و مقاصد هوس‌آلود و انسان‌های رنگارنگ در مسیر راه او بودند، اما او راه دانشگاه و حفظ جامعه‌شناسی از تیرهای ایدئولوژی و تداوم راه علم را برگزید. او  اگر چه در زمانه غُربت علم نمی‌توانست چندان درهای بسته علم را بگشاید، اما او آهسته و آرام سخن گفت و بسیار نوشت و فراوان کار کرد و دانشجویان زیاد پرورد و نگاهبانی از علم را بخوبی انجام داد و آن را به روغن سیاست نیالود و از نفت ایدئولوژی مصون داشت تا جریان علوم اجتماعی که نسل‌های قبل از او برانگیخته بودند، همچنان تداوم داشته باشد و راه آینده بسته نشود.
او در اغلب شاخه‌های مختلف جامعه‌شناسی صاحب اثر است که از آن جمله می‌توان به حوزه‌هایی چون نظریه جامعه‌شناسی و جامعه‌شناسی آموزش و پرورش، جامعه‌شناسی شهری، جامعه‌شناسی دینی و جامعه‌شناسی روشنفکری و جامعه‌شناسی کار وشغل اشاره کرد.
چنانکه پیش از این در سال ۱۳۹۵ به مناسبت سومین همایش «جامعه‌شناسان ایرانی و جامعه ایرانی» که برای نقد و بررسی آثار و افکار ایشان اختصاص داشت، گفته‌ام؛ توسلی از کنشگران مهم استقرار جامعه‌شناسی در ایران است و امروز دانشگاه و جامعه شناسی وام‌دار کوشش‌ها و آثار او هستند.
در گذشت این استاد عزیز را به خانواده و فرزندان و دانشگاهیان و اهل علم تسلیت می‌گویم و تقویت و قوت بیشتر کارها و انتخاب‌های وی را آرزومندم.

 


منبع: خبرگزاری ایبنا 25 مهر 99