نشست با خوشامدگویی دکتر سید حسین سراج زاده (رئیس انجمن جامعه شناسی ایران)، به مدیران گروهها و تشکر از دکتر حسین میرزایی (رئیس پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی) جهت حمایت از برگزاری این برنامه آغاز شد. دکتر سراج زاده ضمن اشاره به ضرورت برگزاری چنین نشستهایی یادآور شد که یکی از ارکان مهم انجمن جامعه شناسی ایران گروه های علمی- تخصصی وکارگروههای مرتبط با آنها هستند و کميته هایی مانند روابط بين الملل،کمیته انتشارات ،کمیته گروه های علمی و ... هم برای ساماندهی و برنامهریزی بهتر برای افزایش فعالیت های علمی انجمن ایجاد شده اند. در واقع بیشترین فعالیتهای انجمن توسط گروههای تخصصی و دفاتر دانشگاهی انجمن انجام میگیرد. بر این اساس لازم است هیات مدیره با گروهها در تعامل و ارتباط مداوم و سازنده و هم افزا باشد. این جلسه نیز با همین رویکرد با همت و تلاش کمیته گروه های علمی- تخصصی تشکیل شده است.
دکتر سراج زاده با اشاره به فعالیتهای گروهها در سال 95 افزود: در حال حاضر 33 گروه تخصصى در انجمن جامعه شناسی ایران وجود دارند که به طور مستمر و مداوم علمی در جهت چاپ کتاب، مقاله، نقد فيلم و نقد کتاب، برگزاری همایشها و جشنوارهها و نشستهای علمی فعالیت می کنند. این درحالی است که 19 گروه علمی- تخصصى انجمن جامعه شناسی به حالت تعلیق درآمده و غیر فعال هستند. این گروهها در گذشته فعالیت داشتند و اکنون نیز به صورت بالقوه ظرفیتهایی برای فعالیت دارند.
وی گفت: ميزان فعاليت هاى گروههای انجمن در سال گذشته متفاوت بوده است. برخی گروه ها دامنه فعالیتشان از 15 برنامه فراتر رفته است و بعضی نیز فقط یک برنامه داشتهاند. دکتر سراج زاده از حضار برای شرکت در این جلسه تشکر و قدردانی کرد و افزود: با توجه به اهمیت پیشنهادها و دغدغه های مدیران محترم گروهها، ادامه نشست به طرح مباحث این عزیزان اختصاص خواهد یافت. سپس مدیران گروهها به طرح دیدگاههای خود به شرح زیر پرداختند:
دکتر توکلی، مدیر گروه هنر با توجه به مسائل گروه مربوطه مواردی را مطرح و دغدغه خود را به شکل طرح سوال بیان کرد و یادآور شد که در بخش آموزش انجمن و دوره هایی که در دفتر آموزشهای جامعه محور انجمن جامعه شناسی شکل می گیرد گروهشان فعالیت دارد اما این فعالیتها به عنوان فعالیت گروه ثبت نمی شود. بنابراین لازم است در زمینه ثبت فعالیت های علمی این مرکز بازنگری صورت گیرد.
اسماعیل خلیلی ( مدیرگروه جامعه شناسی معرفت) با اشاره به روند تشکیل انجمن جامعه شناسی از ابتدا تاکنون، گفت: همزمان با برگزاری اولين کنفرانس توسعه کار، انجمن جامعه شناسى با همت دکتر غلامعباس توسلی و ریاست ایشان پایه گذاری شد. درکنفرانس بابلسر چرخشی در عملکرد انجمن اتفاق افتاد و پس از آن نقش هيت مديره در پیشبرد اهداف انجمن با تشکیل دفاتر استانی و استقرار در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران اهمیت بیشتری پیدا کرد. این تلاش ها در دورهای که تعامل با وزارت علوم بیشتر شد به میزان خيلى زیادی کمک کرد تا پيوندی بين دولت و انجمن جامعه شناسی شکل گیرد که به نفع هر دو است. اکنون انجمن جامعه شناسی يکى از کارهای خوبى که می تواند انجام دهد برنامه ریزی برای آینده است، ترسيم افق صورت گیرد و برنامها ی جامع و هدفمند تهیه شود تا توانايىها و ايدههاى فردى در جهت رشد نهادمندى مفید واقع شود.
نکته بعدی که او اشاره کرد نوشتن تجارب حرفه ای توسط مدیران گروه ها بود. وی افزود: تاريخ اجتماعات علمى خيلى مهمتر از تاریخ صرف مدیریت ها است. در دهه سوم فعالیت انجمن جامعه شناسى ويترين بيرونى که از انجمنها وجود دارد، خيلى با اهميت تر از محتوایی است که درباره آن بحث می شود. ایشان پیشنهاد کرد در کنار اين انجمن علمی يک انجمن صنفى شکل بگیرد که به دفاع از حقوق صنفی جامعه شناسان بپردازد. او به جای خالی باشگاه جامعه شناسان اشاره کرد و گفت: اعضا به چنین مرکزی براى دورهمی و گپ و گفت و تعامل نياز دارند .
سپس دکتر احمد بخارایی (مدیر گروه مسائل و آسیب های اجتماعی)با اشاره به دغدغه های گروه مربوطه، مواردی نظیر:کمبود سالن مناسب و کيفيت سالن انجمن، مشکلات ضبط صدا و تصوير و امکانات جانبی برای محل برگزاری نشستها را مطرح کرد و افزود: باید در مورد آنها چارهای اندیشید. او در بخش دیگری از سخنان خود گفت: انجمن نمى تواند از امکانات دانشکده استفاده کند.تبليغات گسترده و اطلاع رسانى برای نشست ها انجام میشود اما با اين حال تعداد حضار خیلی کم است که باید آسیب شناسی صورت گیرد. در عین حال از رسانه های جدید استفاده مناسبی صورت نمی گیرد. پخش مستقیم صوتى و تصويرى باید در انجمن مورد توجه قرارگیرد و صداى انجمن باید پژواک داشته باشد .
ایشان با انتقاد از مختصر بودن گزارش های گروهها درباره نشست هایی که برگزار می کنند گفت: گزارشها باید مبسوط و دربرگیرنده همه نکات باشد و دلیل این امر را فقر نيروی انسانی دانست که گروه های علمی- تخصصی با آن مواجهند. دکتر بخارایی با آسیب شناسی گروهها گفت: ما با چند دسته گروه مواجه ایم:دبير و مدير فعال، دبير فعال، مديرگروه فعال.بنابراین برخی از گروه ها که فعالیت خیلی کمی دارند باید بایکدیگر ادغام شوند.نکته دیگری که ایشان اشاره کرد حضور فعالانه و اعلام نظر صریح انجمن جامعه شناسی در ارائه گزارش ها و دستور العمل ها و در رابطه با مسایل اجتماعی بود.دکتر شروین وکیلی (مدیر گروه جامعه شناسی تاریخی) با اشاره به خوشنام بودن و سنت های خوبی که در انجمن وجود دارد گفت به نظر می رسد انجمن جامعه شناسی ایران خيلى خوشخيم و افرادی که در آن فعالیت می کنند دور از فساد هستند با این حال لازم است پروتکل های این سازمان به روشنی تدوین شود.ایشان افزود: باید درباره شيوه ارتباط انجمن با بیرون از فضای خود برنامه ریزی شود.بايد درباره شيوه تعامل انجمن با نهادهای دیگر چاره اندیشی شود. مثلا به نویسندگان حوزه جامعه شناسی جايزه کتاب سال اهدا شود.
دکتر غلامرضا مقدم (مدیر گروه جامعه شناسی اخلاق) فراوانى و تکرارى بودن برخی از مباحث را عاملی دانست که سبب میشود در اولويتبندی کارها تامل بیشتری صورت گیرد. در این راستااهميت قايل شدن به فضا و مکان قابل قبول برای برگزاری کنفرانس ها و نشست ها موضوعی حیاتی و انکار ناپذیر است.نکته بعدى اينکه جامعه شناسی به دلیل این که هویت مستقل ندارد آسیب پذیر است. هويتی که نظام روان شناسى و مهندسى دارد چرا نظام اجتماعى از آن بهره مند نیست. چرا نباید نظام اجتماعی داشته باشیم مانند نظام روان شناسی و برای واگذاری طرح ها با کد آن به افراد متخصص جامعه شناس ارجاع داده شود.
وی گفت: فعالیت انجمن مثال بارز «خود گویی و خود خندی،عجب مرد هنرمندی!» شده است. کسانی که برایشان جلسه برگزار می شود اطلاعاتشان در آن زمینه چقدر است؟! باید جلسات در دانشکده های علوم پايه و فنى مهندسى برگزار شود، سخنرانی جامعه شناسان برای آنها از جذابيت بالاتری برخوردار است زیرا آنها اطلاعات محدودی در این زمینه ها دارند. حتی بعضى از مسئولان رده بالای حکومتی (مانند برخی از نمایندگان مجلس) نیز خالى از نگرش جامعه شناسى هستند که باید در این زمینه برای آنها جلسات مشورتی گذاشته شود. او افزود: برنامه 3 سالهای که گروه ها ارائه می دهند باید موضوع محور باشد نه برنامه محور، مثلا هر گروهی موضوعات کليدى و مشخص را در بازه زمانی مشخص به سرانجام برساند و نتیجه علمی قابل قبول و منسجم در راستای اهداف انجمن حاصل شود.
دکتر سمیه توحیدلو (مدیرگروه جامعه شناسی اقتصادی) اشاره به مشکلی که جامعه شناسان و انجمن جامعه شناسی با آن مواجهاند افزود: تقليلگرایی و برگزاری يک سرى جلسات که مشکلی از جامعه رفع نمی کند و نداشتن چشمانداز را از جمله این مسائل است. ایشان در بخش دیگری از سخنان خود گفت: باید به جمع جامعه شناسان در جلسات مختلف توجه داشت، شاید به سختى بتوان همه را در یک محیط جمع کرد ولی این نشست ها از طريق انجمن جامعه شناسى باعث خواهد شد، نهاد علم و مجموعه جامعه شناسی و حوزه هاى وابسته آن درگير مشکلات بروکراتیک دانشگاهى نشود.
دکتر توحیدلو نکته بعدى و مهم را استفاده از رسانه های ارتباطی جدید دانست و یادآوری کرد انجمنهای جامعه شناسی دردنیا حضور آنلاین در پاره ای از مسائل و موضوعات دارند و بلافاصله جهت گیری های متعددی در این زمینه ها دارند. سایت انجمن و کانال تلگرامی که انجمن جامعه شناسی دارد محل توليد خبر نيست. وی افزود: باید با اشخاص حقیقی و حقوقى و نهاد هاى مربوط به جامعه شناسی ارتباط برقرار شود و لازم است با دنيا ارتباط نهادى برقرار کرد.
دکتر عالیه شکربیگی (مدیر گروه خانواده)با اشاره به فضای کنونی جامعه گفت: همکاران نباید از فضای سياسى که در آن قرار داریم چشم پوشی کنند. در دوره ای حتی دعوت از مهمان خارجی برای جلسات کار مشکلی بود، بايد دید فضا و ميدان چگونه اجازه خواهند داد و برنامه ریزی ها دقیق و متناسب باشد.ایشان با اشاره به پذیرش مسوليت کمیته همایش های انجمن، بر مطلوب بودن و کیفی بودن این همایش ها تاکید کرد و از گروهها درخواست نمود در جهت برگزاری مطلوب تر همایشها همکاری کنند.
دکتر جبار رحمانی (مدیر گروه فرهنگ و جامعه) گفت: بیشتر جلسات باید بيرون از دانشگاه تهران بايد برگزارشود بدین ترتیب از محدودیت های مکانی و کیفیت مکان میتوان رهایی یافت. از طرف دیگر انجمن باید با توجه به رسالت خود در حوزه نشر کتاب جامعه شناسی فعالیت کند. وی افزود: امروزه که همه ساختارها به گونها ی درگیر جامعه شناسی هستند باید از این فرصت استفاده کرد. ایشان در پایان با حاکمیت منطق پولی در فعالیت های انجمن مخالفت کرد.
دکتر حسین میرزایی (رئيس پژوهشکده مطالعات اجتماعی و فرهنگی) وزارت علوم گفت: شیوه سنتی که برای برگزاری جلسات وجود دارد دارای برد جهانی است، و این جلسات را باید جدی گرفت، انجمن جامعه شناسی از غنای فرهنگی و مدیریتی با سابقه طولانی برخوردار است. با توجه به وضعیت علوم انسانی در کشور وضعیت انجمن جامعه شناسی وضعیت مطلوبی است. ارتباط با دستگاههای اجرایی کشور ضروری است، دوستانی که در بیرون از دولت کار میکنند مانند دوستانی که در درون سیستم فعالیت میکنند، محترم هستند واین دوگانه نباید به نفع همدیگر ذبح شوند.
دکتر مهدی مطهرنیا (مدیر گروه آینده پژوهی اجتماعی) نیز بر آسیب شناسی وضع موجود تاکیدکرد و گفت: شفافیت بحثها برای شناخت جامعه لازم است. باید چشم انداز مشخص شود، چاپ کتابهای اساتید می تواند ازفعالیت های انجمن جامعه شناسی باشد. ایشان همگرایی و هم اندیشی را لازمه پیشرفت انجمن و حل مسایل جامعه عنوان کرد.
دکتر علی شفیعی (مدیر گروه پزشکی و سلامت)با اشاره به عدم استقبال جوانان از انجمن گفت: نباید نخبه گرایانه اندیشید، انجمن جذابیت و جایگاه گذشته را برای جوانان ندارد. انجمن می تواند براى جوانان و دانشجویان تایید اعتبار کند و در دورههای بینالمللی آنها را معرفی کند و به طور خاص کسانی که علاقه مند به جامعه شناسی هستند باید جذب و عضو شوند. ایشان در بخش دیگری از بیانات خود عنوان کرد: مطالعات و پیوست های اجتماعی که در سازمانهای مختلف انجام می شود باید استاندارد و طبق مولفههای علمی باشد. ملاحظات جامعه شناختی رعایت شود و ارتباط دوسویه با دیگر نهادها وجود داشته باشد.
دکتر خلیل میرزایی (مدیر گروه جامعه شناسی صلح) اظهار داشت: انجمن باید بتواند به افراد وابسته به خود سود برساند. این هدف با همکاری سازمان ها و معرفی اعضا هیئت علمی و اعضا پژوهشگران برآورده میشود. ایشان عقیده داشت باید انجمن در این زمینه ها تفاهم نامههایی را امضا کند و از این طریق طرحهای پژوهشی و کارگاه ها در سطح ملی و بین المللی شناسایی شود و از قابلیت هایی که افراد مختلف در انجمن دارند استفاده مفیدی صورت گیرد.
دکتر کرم حبیب پور(مدیر گروه ارزیابی تاثیر اجتماعی) با اشاره به اینکه ارتباط جامعه شناسی با جامعه ضعیف است، گفت نهاد جامعهشناسی درگیر مسائل سیاسی است. بهانه سیاست و قدرت مانع کنشگری اجتماعی شده است. وی پیشنهاد کرد یک نظام پایش در انجمن شکل گیرد و عملکرد گروهها ارزیابی شود و در صورت نیاز گروهها ادغام شوند و گروههای فعال و دارای برنامه حفظ شوند. او افزود: باید در سه مورد انگاره جامعهشناسی، سازمان یافتگی انجمن و شیوه ارتباط انجمن با سایر نهادها ساماندهی صورت گیرد.
در پایان دکتر شیرین احمدنیا عضو هیات مدیره و مدیر کمیته گروههای تخصصی انجمن، با تشکر از حضور همه مدیران محترم تاکید کرد که انجمن یک تشکل علمی داوطلبانه است و میزان توفیق آن به اهتمام و میزان زمانی که اعضا صرف فعالیت در انجمن میکنند، بستگی دارد. در واقع همه اعضا در قبال انجمن مسئولیت دارند. گروههای علمی میتوانند در راستای موضوع تخصصی خود با نهادهای مختلف ارتباط برقرار کنند، پروژه تعریف کنند و امکانات جذب کنند. وی همچنین به عنوان دبیر علمی چهارمین همایش پژوهشهای فرهنگی اجتماعی که در آذرماه سال 96 برگزار میشود، از مدیران گروهها خواست که برای برگزاری نشستهای تخصصی در این همایش برنامهریزی کنند.
فهرست افراد حاضر در نشست :
• دکتر سید حسین سراج زاده (رئیس انجمن)
• دکتر شیرین احمدنیا (عضو هیات مدیره انجمن)
• دکتر پرویز اجلالی (عضو هیات مدیره انجمن)
• دکتر سیامک زند رضوی (عضو هیات مدیره انجمن)
• دکتر فرهنگ ارشاد (سردبیر مجله جامعه شناسی)
• آقای پیام روشنفکر (عضو هیات مدیره انجمن)
• دکتر احمد بخارایی (مدیر گروه مسائل و آسیب های اجتماعی)
• دکتر نیره توکلی (مدیر گروه جامعه شناسی هنر)
• دکتر سمیه توحیدلو (مدیر گروه جامعه شناسی اقتصادی)
• آقای اسماعیل خلیلی (گروه جامعه شناسی معرفت)
• دکتر کرم حبیب پور(مدیر گروه ارزیابی تاثیر اجتماعی)
• دکتر جبار رحمانی (مدیر گروه فرهنگ و جامعه)
• دکتر محمد جواد زاهدی مازندراني (مدیر گروه جامعه شناسی توسعه و دگرگونی های اجتماعی)
• دکتر عالیه شکربیگی (مدیر گروه خانواده)
• دکتر علی شفیعی (مدیر گروه پزشکی و سلامت)
• دکتر خلیل میرزایی (مدیر گروه جامعه شناسی صلح)
• دکترغلامرضا مقدم (مدیر گروه جامعه شناسی اخلاق)
• دکتر مهدی مطهرنیا (مدیر گروه آینده پژوهی اجتماعی)
• دکتر حسین میرزایی (رئيس پژوهشکده مطالعات اجتماعی و فرهنگی)
• دکتر سید حسین نبوی (مدیر گروه جامعه شناسی کشورهای اسلامی)
• دکتر سید محمود نجاتی حسینی (مدیر گروه جامعه شناسی دین)
• دکتر شروین وکیلی (مدیر گروه جامعه شناسی تاریخی)
• دکتر علی نوری (دبیر کمیته گروههای علمی- تخصصی)
• ژیلا آور (کارشناس و مسئول دبیرخانه انجمن)
• اعظم فلاح (مدیر داخلی مجلات انجمن)
• فاطمه مقدم (مسئول وب سایت انجمن)
• میلاد پوررجبی (کارشناس کمیته گروههای علمی- تخصصی)
اخبار مرتبط:
علی نوری*
نشست مدیران و دبیران گروههای علمی- تخصصی انجمن جامعه شناسی ایران با حضور رئیس و اعضا هیئت مدیره انجمن جامعهشناسی ایران ساعت 18 روز چهارشنبه مورخه 29 دی ماه 1395 برگزار شد.
در ابتدای این جلسه دکتر سراجزاده، رئیس انجمن، ضمن خوشامدگویی به مدیران و دبیران گروهها و تشکر از ریاست دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران به دلیل همراهی و حمایت از فعالیتهای انجمن، خواستار توجه بیشتر و اختصاص فضای بیشتر برای فعالیتهای انجمن شدند. در عین حال از گروهها خواستند که نشستهای خود را منحصر به فضای موجود انجمن در دانشگاه ندانند و در صورت امکان از ظرفیتها و امکانات سالنهای خارج از دانشکده علوم اجتماعی نیز برای برگزاری نشستها و برنامههای خود استفاده کنند.
رئیس انجمن جامعه شناسی ایران با اشاره به محدودیتهای موجود برای بیان دیدگاهها و مباحث خاطر نشان کرد: با توجه به فعالیت انجمن در فضای دانشگاه، لازم است چارچوبهای مشخص شده برای فعالیتهای گروهها رعایت شود. به ویژه آنکه در سالهای اخیر جوانان حضور بیشتری در انجمن پیدا کردهاند و ممکن است آشنایی زیادی با روندهای اجرایی نشستها و برنامهها نداشته باشند. انتظار میرود گروهها برنامههای پیشنهادی خود را حداقل ده روز قبل از برگزاری، به اطلاع انجمن برسانند تا فرآیند اخذ مجوز نشست و کارهای اداری با اخلال مواجه نشود. وی در بخش دیگری از سخنان خود با تشکر از دکتر فاطمه جواهری، مدیر سابق کمیته گروهها گفت: در زمان مدیریت ایشان کمیته گروهها انتظام مناسبی پیدا کرده و برگزاری انتخابات گروهها پیش از تشکیل مجمع عمومی سبب شد شورای جدید مدیریت گروهها پیش از شکلگیری هیئت مدیره جدید انجمن تشکیل شود و آماده فعالیت برای دوره جدید باشند. در دوره جدید نیز با مدیریت دکتر احمدنیا و همکاری اعضاء کمیته امید است جهت سه سال آینده برنامههایی پیشبینی شود و با همکاری گروهها به نتایج مطلوبی منتهی شود.
دکتر سراجزاده با استقبال از همکاریهای بین گروهی، به مدیران و دبیران محترم گروهها پیشنهاد کرد که طرحهای خود را جهت برگزاری همایش درباره موضوعات موردعلاقه به هیئتمدیره انجمن ارائه دهند.
پس از سخنان رئیس انجمن، دکتر علی نوری، دبیرکمیته گروههای علمی- تخصصی انجمن جامعهشناسیایران، گزارشی از طرح نظرسنجی کمیته گروهها ارائه داد و با اشاره به لزوم تعامل و ارتباط مستمر کمیته با مدیران و دبیران محترم گروهها جهت تبادل نظرات و بیان دیدگاهها و مسائل گفت: انجام نظرسنجی از گروهها قبل از برگزاری این نشست با هدف بهدست آوردن اطلاعات پایه و اولیه از گروهها و فعالیتهای آنان صورت پذیرفته است. عقیده بر این بوده که نتایج این نظرسنجی به غنای نشست حاضر کمک خواهد کرد.
وی درباره نحوه تنظیم فرم نظرسنجی اظهار داشت: با نظارت دکتر احمدنیا مدیر کمیته گروهها، ابتدا متغیرهای مورد نظر جهت طرح سوالات استخراج گردید. متغیرهای مورد نظر وزارت علوم جهت کسب امتیاز انجمنهای علمی، آییننامههای انجمنهای علمی داخل و خارج از کشور و آیین نامه انجمن جامعهشناسی ایران، چارچوب استخراج متغیرهای نظرسنجی را تشکیل دادهاند. پس از مشخص شدن متغیرها، سوالات نظرسنجی طراحی گردید. فرمهای نظرسنجی پس از تهیه، از طریق ایمیل و فضای مجازی در اختیار مدیران و دبیران گروهها قرار گرفت. گروهها دو هفته مهلت داشتند که فرمها را تکمیل و ارسال نمایند. با وجود اطلاع رسانی گسترده و یکبار تمدید مهلت، حدود نیمی از گروهها یعنی 22 گروه اقدام به تکمیل و ارسال فرم نظرسنجی نمودند. اطلاعات دریافتی از این 22 گروه و اطلاعات پایه دفتر انجمن درباره گروهها، مبنای گزارش حاضر است که در دو بخش توصیفی و تحلیلی ارائه میگردد.
او سپس آماری از تعداد اعضاء پیوسته، وابسته، دانشجویی و افتخاری گروههای مختلف ارائه داد و به سابقه عضویت و سابقه مدیران و دبیران محترم گروهها در سمت مدیر یا دبیر پرداخت که بیانگر حضورپررنگ افراد جدید در انجمن بود. بعد از آن آماری از تشکیل جلسات شورای مدیریت گروهها، تعداد نشستها، دارا بودن یا نبودن حلقه و کارگروه، امکانات رسانهای، نظرات گروهها درباره روال برگزاری نشستها، میزان تمایل گروهها به نشست مشترک، سابقه فعالیت در برگزاری همایشها و کرسیهای علمی ارائه داد و افزود: در سوالی از کلیه گروهها خواسته شد تمایل یا عدم تمایل خود را برای همکاری با کمیته گروهها اعلام نمایند که دبیران محترم گروههای جامعهشناسی خانواده، جامعهشناسی نظری، جامعهشناسی ورزش، جامعهشناسی هنر، جامعهشناسی کشورهای اسلامی، جامعهشناسی سیاسی، سیاست اجتماعی، جامعهشناسی تفسیری، جامعهشناسی ارزیابی تأثیر اجتماعی و فرهنگی برای همکاری با کمیته اعلام آمادگی کردند. در سوال دیگری سوال پرسیده شد که چه زمانی را برای برگزاری جلسات هماهنگی بین گروهها با دبیران و مدیران پیشنهاد میکنید؟ اکثر گروهها روز یکشنبه ساعت 19 تا 17 را انتخاب کردند. در سوال بعدی از گروهها پرسیده شده که از چه روشهایی برای جذب اعضای جدید استفاده میکنید؟ پاسخ های گروهها به این شرح بود: دریافت ایمیل و تلفن حاضران در نشستهای گروهها، دعوت آنها به نشستها، دعوت چهرههای علاقهمند به حوزه مورد نظر، وبسایت، تبلیغ در دانشگاه و شبکههای اجتماعی آشنایان با مدیر و دبیر گروه، ارتباطات بین همکاران و دوستان دانشگاهی، دعوت برای حضور در گفتارها و سخنرانیها، نشرلینک گروه در فضای مجازی و پیامک. در سوال دیگری پرسیده شد که معمولاً بین مدیران و دبیران با اعضای گروه با چه شیوههایی ارتباط برقرار میشود؟ پاسخ ها به این شرح بود: دیدارهای کاری وحرفهای، گروه تلگرامی، جیمیل، شبکههای اجتماعی، تلفن و ایمیل و حضوری.
در پاسخ به این سوال که: آیا از فعالیت گروه خود راضی هستید؟ گروههایی که اعلام رضایت کردند، موارد زیر را مطرح نمودند: انگیزه اجتماعی قوی، تعداد نشستهای برگزار شده نسبت به سایر گروهها، فعال نمودن اعضا در گروههای استانی و مراکز دانشگاهی، برگزاری نشست با حداکثر تعداد شرکت کننده و پرشدن سالن، فعالیتها و ارتباطات با مراکز علمی داخلی و خارجی و هماهنگی بین مدیر و دبیر و اعضای گروه.
گروههایی که عدم رضایت خود را اعلام کردند موارد زیر را مطرح نمودند: عدم استقبال دانشجویان از نشستها، همکاری کم اعضای گروه و منحصر شدن فعالیتها به مدیر و دبیر گروه، عدم شرکت اعضای گروه در نشستها و منفعل بودن آنان. البته میتوان به علل وجود این موارد پرداخت و برای آنها راه حل پیدا کرد.
نوری ادامه داد: مدیران و دبیران گروهها در جواب به این سوال که «برای ارتقای کمی و کیفی گروه خود با چه مشکلاتی مواجه هستید و چه انتظاری از انجمن دارید؟» این پاسخها را مطرح کردند: واسطه ارتباط گروهها با سازمانهای مربوطه، اعطای زمان ثابت به گروهها که البته در دوره قبل زمان ثابت برای گروهها اختصاص داده شده بود اما در دوره جدید با توجه به مسایل مربوطه روال تغییر کرده است، ابلاغ کتبی شرح وظایف دبیران و گروهها، حمایتهای مالی و پرداخت هزینه آژانس سخنرانان، هزینه ایاب و ذهاب سخنرانان شهرستانی، اطلاع رسانی کاملتر درباره نشستهای گروهها در صفحه تلگرام و صفحه اصلی سایت به علاوه متن اصلی نشستها (یعنی توضیحی اجمالی درباره اینکه نشست در چه موضوعی هست و چه گروهی آنرا برگزار میکند، در زمان اطلاع رسانی برنامهها انجام شود)، تمدید عضویت به دلیل هزینه زیاد سالانه (و نه سه سالانه) باشد، الکترونیکی شدن فرآیند عضویت و صدور کارت عضویت، محدودیت امکانات فیزیکی مانند سالن انجمن، موافقت با عضویت فارغ التحصیلان و دانشجویان رشتههای مرتبط با فعالیت گروهها حتی به صورت عضو پیوسته یعنی افرادیکه غیر از رشته جامعهشناسی تحصیلات دارند ولی مرتبط با آن گروه هستند بتوانند عضو پیوسته باشند، نبود نیروی داوطلب فعال و مشارکتجو برای کمک به برگزاری جلسات، تعمیر و نقاشی سالن انجمن، تهیه سالن برای نمایش فیلم و پذیرایی مناسبتر در جلسات، تعیین نام گروهها توسط افراد مؤسس که توسط یکی از گروهها مطرح شده بود. چارهجویی برای مشارکت اعضا، تأمین امکانات مناسب برای ضبط و فیلمبرداری جلسات، طولانی بودن صدور مجوز، برگزاری جلسات درباره کاستیها و مشکلات سایت انجمن، نظرات گروهها به شرح زیر بوده است: اختصاص لینک مناسب سایت برای گروهها، امکان بارگذاری مطالب برای دبیران انجمن بهطور مستقیم، بهروز رسانی سایت، ظرفیت بیشتر برای بارگذاری عکس و فیلم و فایلهای صوتی، انتشار کتابها و تازههای نشر به صورت سیستماتیک و نه انحصاری، منظور این است که همه مولفین بتوانند از این امکان استفاده کنند و فقط برای عدهای از مولفین نباشد، انتشار فهرست گروهها براساس حروف الفبا در سایت، اعطای ساب پورتال به گروهها در سایت انجمن، طراحی سازوکار مناسب جهت درج گزارش فعالیتها و عناوین برنامههای گروهها.
سؤال بعدی: برای بهبود ارتباط دفتر انجمن و هیئت مدیره با گروهها چه پیشنهادی را دارید؟
پاسخ ها: حضور دورهای هیئت مدیره در جلسات گروهها، جلسات منظم و مستمر با حضور گروهها و بیان دیدگاهها، برقراری عدالت در استفاده از سالن توسط گروهها، برگزاری جلسات برای مدیران و دبیران گروهها، تعریف سیستم مکاتبات، برگزاری جلسات هماندیشی، استفاده از فضای مجازی، اختصاص پنل به گروههای متقاضی در همایشها.
در سؤال دیگری پرسیده شد که از کمیته گروهها چه انتظاری برای بهبود عملکرد گروه خود دارید؟
پاسخ ها: شفافتر شدن فعالیت گروهها، تعامل مستمر با گروهها و رفع موانع، همکاری جهت فعال نمودن اعضا در دفاتر استانی، مبهم بودن شرح وظایف گروههای علمی- تخصصی، پرهیز از رتبه بندی و قیاس کمی گروهها، پرهیز از جو رقابت جویانه بین گروهها، زیرا بعضی رشتهها کمتر درجامعه شناخته شده اند و نمیشود فعالیت آنها را با بقیه رشتهها مقایسه کرد، توجه به کیفیت برگزاری جلسات، تعداد شرکت کننده، ارائه راهکار برای جلب مشارکت اعضای گروه، ایجاد بستر برای تعامل و همکاری بین گروهی، برگزاری جلسات دو ماهانه برای هماندیشی با مدیران و دبیران گروهها.
سؤال بعدی درباره سابقه حمایتهای سازمانها و نهادها از گروهها بود و پاسخها به شرح زیر بود: مؤسسه مطالعات تحقیقات اجتماعی حامی گروه جامعهشناسی شهر، پژوهشگاه علوم انسانی در زمینه در اختیار قراردادن سالن و دانشگاه تربیت مدرس دررابطه با چاپ ویژهنامه حامی گروه جامعهشناسی تاریخی، (ذکر نام گروهها به دلیل مستند شدن این موضوع و نیز استفاده سایر گروهها از این فرصتها است). موارد تخلف گروهها که توسط گروهها ذکر گردیده عبارتند از: استفاده از انجمن به عنوان شهرتیابی، هویتیابی مستقل از انجمن، دعوت از چهرههای مشهور و تبدیل جلسه به شوی تلویزیونی و فاصله گرفتن از دیدگاههای علمی.
سؤال بعدی: نظر گروهها درباره شیوه برخورد با تخلفات گروهها پرسیده شد و پاسخها به شرح زیر دریافت گردید: تهیه قوانین مکتوب جامعتر برای فعالیت گروهها، توضیح جامعتر مقررات، گفتو گو با متخلفان ولی سپس جریمه مانند عدم اجازه برای برگزاری نشست، اعلام عمومی تخلف گروه مربوطه، برگزاری مجدد انتخابات مدیر و دبیر، تذکر و اخطار سپس سلب عضویت و در نهایت لغو عضویت.
پس از ارائه گزارش طرح نظرسنجی توسط دبیر کمیته گروهها، دکتر سوسن باستانی، نایب رئیس انجمن، ضمن تشکر از انجام نظرسنجی، درباره نحوه عضویت افراد در گروهها گفت: فارغ التحصیلان رشتههایی که بهصورت مستقیم مرتبط نیستند، نمیتوانند عضو پیوسته باشند، براساس اساسنامه اعضا باید در حوزه علوم اجتماعی فعالیت داشته باشند. زیرا در غیر این صورت انجمن از حالت تخصصی خارج میشود.
دکتر اجلالی، رئیس کمیته روابط بین الملل انجمن از مدیران و دبیران گروهها درخواست کرد تا افرادی که زبان انگلیسی را خوب میدانند و حاضر به انجام کار داوطلبانه هستند، به سایت انجمن کمک کنند. وی درباره عضویت در انجمن نیز گفت: اکنون دوره مطالعات میان رشتهای است، بنابراین لازم است افراد رشتههای دیگر به عنوان عضو وابسته به انجمن بیایند و اگر کاری در حوزه جامعهشناسی انجام دادهاند میتوانند عضو افتخاری باشند که از حقوق عضو پیوسته برخوردار می شوند.
دکتر جواهری، مدیر سابق کمیته گروههای علمی با تشکر از انجام طرح نظرسنجی به دو نکته اشاره کرد: 1. ثبت اطلاعات از جانب گروهها دقیق نیست و با اطلاعات موجود در دفتر انجمن خیلی متفاوت است. در دوره قبل گزارش گروهها اغراق آمیز یا ناقص بود و سبب شده بود ما نتوانیم گزارشهای مناسبی را برای وزارت علوم تهیه کنیم؛ بنابراین باید به صورت ساختاری این مسأله حل شود.
2. مسأله بعدی نحوه ارزیابی فعالیتهای گروهها و معیار آن است زیرا اگر معیارهای کمی را در نظر بگیریم، چون بعضی گروهها قدیمیتر هستند و حوزه کاری وسیعتری در جامعه دارند همیشه نمره بالاتری کسب میکنند. شاید بتوان امتیاز فعالیت گروهها را برمبنای آیین نامه وزارت علوم تعریف کرد.
سپس دکتر احمد بخارایی، مدیر گروه مسایل و آسیبهای اجتماعی، درباره ساختار کمیته گروههای علمی و عدم همکاری مناسب مدیران و دبیران محترم گروهها با کمیته در طرح نظرسنجی، پیشنهاد کرد کمیته گروهها از همکاری مدیران و دبیران فعال گروهها استفاده کند. همچنین وی بر فعالیت بین گروههای مختلف انجمن تاکید کرد.
دکتر پیام روشنفکر، مدیر کمیته ارزیابی فعالیت گروهها، ضمن تشکر از مدیر کمیته گروهها و اعضای آن، اظهار داشت: باید برای جوانان و دانشجویان ایجاد انگیزه نمود؛ مثلاً به آنها خدماتی ارائه کرد و برنامههای جذابتری را برای جذب دانشجویان اجرا کرد.
دکتر زاهدی، مدیر گروه جامعهشناسی توسعه و دگرگونیهای اجتماعی نیز ضمن تشکر از انجام طرح نظرسنجی و برگزاری نشست، نتایج آن را بسیار مفید دانست و پیشنهاد کرد نتایج این طرح در اختیار مدیران و دبیران محترم قرار گرفته و در سایت انجمن و خبرنامه انتشار یابد. همچنین کمیته پیگیری موارد را پیگیری و شورایی از مدیران فعال گروهها تشکیل گردد و مسایل را بررسی کنند.
رضا رستمی، دبیر گروه جامعه شناسی اخلاق و دکتر مریم جمشیدی، دبیر گروه جامعهشناسیسیاسی و عبدالوهاب شُهلیبر، دبیر گروه جامعهشناسی شهر نیز سوالاتی را مطرح کردند و هیئت مدیره انجمن به آنها پاسخ دادند.
جلسه با پرسش و پاسخ بین سایر مدیران و دبیران گروهها و رئیس و اعضای هیئت مدیره انجمن جامعه شناسی ایران ساعت 21 به پایان رسید.
فهرست اسامی حاضرین در نشست گردهمایی مدیران و دبیران محترم گروهها:
1. حسین سراجزاده- رئیس انجمن جامعهشناسی ایران
2. آمنه آبابائی- دبیر گروه جامعهشناسی احساسات
3. پرویز اجلالی - مدیرگروه جامعهشناسی فیلم و سینما
4. مصطفی ازکیا - مدیر گروه جامعهشناسی روستایی
5. یونس اکبری - دبیرگروه جامعهشناسی روستایی
6. حسن امیدوار – دبیر گروهجامعهشناسی صلح
7. سوسن باستانی - مدیر گروه تحلیل شبکه
8. میلاد پوررجبی- کارشناس کمیته گروههای علمی- تخصصی
9. محمدرضا پویافر – دبیرگروه جامعهشناسی معرفت
10. زهرا پلمه - دبیرگروه جامعهشناسی ایران
11. فرح ترکمان - مدیر گروه جامعهشناسی احساسات
12. سمیه توحیدلو- مدیر گروه جامعهشناسی اقتصادی
13. فاطمه جواهری- مدیر پیشین کمیته گروههای علمی- تخصصی
14. مریم جمشیدی - دبیر گروه جامعهشناسی سیاسی
15. سیدحسن حسینی– دبیرگروه اسبق جامعهشناسی معرفت
16. رضا رستمی قرائی – دبیرگروه جامعهشناسی اخلاق
17. پیام روشنفکر- دبیر گروه جامعهشناسی کودکی
18. محمد جواد زاهدی- مدیر گروه جامعهشناسی توسعه و دگرگونیهای اجتماعی
19. مالک شجاعی- مدیرگروه فلسفه علوم اجتماعی
20. نرگس شجاعی – دبیرگروه جامعهشناسی گردشگری
21. سیدعلی شفیعی- مدیر گروه پزشکی و سلامت
22. عالیه شکربیگی– مدیرگروه جامعهشناسی خانواده
23. عبدالوهاب شُهلی بُر– دبیر گروه جامعهشناسی شهر
24. مهری طیبی نیا - دبیر گروه فرهنگ و جامعه
25. محسن عبدالهزاده - جامعهشناسی توسعه
26. امیر عظیمی- دبیرگروه توسعه دگرگونیهای اجتماعی
27. محمد علیپور- دبیرگروه هنر
28. آتنا غلام نیارمی- دبیر گروه جامعهشناسی تاریخی
29. شیدا فراشاهی – دبیرگروه جامعهشناسی سینما
30. الهام سادات قادری – دبیرگروه جامعهشناسی تفسیری
31. حوا محمدی - کارشناس گروه جامعهشناسی صلح
32. مریم محمودی- دبیرگروه روششناسی و روشهای تحقیق
33. بیتا مدنی– دبیرگروه جامعهشناسی ورزش
34. علی نوری – دبیر کمیته گروههای علمی- تخصصی انجمن
35. سید حسین نبوی- مدیرگروه جامعهشناسی کشورهای اسلامی
36. سید محمود نجاتی- مدیرگروه جامعهشناسی دین
37. فهیمه نظری– دبیرگروه جامعه شناسی خانواده
38. فهیمه یوسف کلافی- دبیرگروه جامعهشناسی نظری
39. صدیقه یعقوبی - دبیرگروه جامعهشناسی اقتصادی
* دبیر کمیته گروههای علمی- تخصصی انجمن جامعه شناسی ایران (تهیه و تنظیم گزارش)
گروه مطالعات زنان انجمن جامعهشناسی ایران به مناسبت روز جهانی مبارزه با خشونت علیه زنان، روز دوشنبه ۲۲ آذر ماه سال ۱۴۰۰ برنامه لایو در صفحه اینستاگرام خود برگزار کرد. عنوان این جلسه لایو، «معرفی و نقد رمان همجا و مسئلهشناسی چند زنی در ایران» بود. این برنامه با حضور دکتر شهلا اعزازی، جامعهشناس، عضو هیأت علمی و استاد دانشگاه، معصومه نیکوئیتبار، نویسنده کتاب و دکتر فاطمه موسوی، جامعهشناس و عضو گروه مطالعات زنان انجمن جامعهشناسی ایران برگزار شد.
ابتدا مجری برنامه، دکتر فاطمه موسوی معرفی کوتاهی از نویسنده کتاب ارائه کرد. معصومه نیکوئیتبار متولد ۱۳۵۹، دارای لیسانس مددکاری اجتماعی و ارشد جمعیتشناسی از دانشگاه علامه طباطبائی است. کتاب اولش به نام «لیلی که بود» که موضوع آن آزار جنسی کودکان و زنان است، سال ۱۳۹۸ توسط نشر خاموش و کتاب دوم «همجا» با نشر مروارید سال ۱۴۰۰ منتشر شدهاست.
دکتر موسوی سپس از خانم نیکوئیتبار دعوت کرد در مورد نوشتن رمان و انتخاب موضوع (چند زنی) صحبت کند.
معصومه نیکوئیتبار به زمینه آشنائی بیست ساله با جنوب استان فارس و منطقه لامرد که «سبک زندگی چند زنی» در آن وجود دارد اشاره کرد و در عین حال درباره علاقه خود به نوشتن که سبب خلق این اثر شد توضیحاتی بیان کرد.
نویسنده اضافه کرد: «همجا» در برخی از مناطق جنوبی ایران به معنای «هوو» است و بار معنایی گویا و کاملی دارد. دوام زندگی زناشوئی و فرم زندگی خاص این منطقه باعث شده است، در ظاهر این طور به نظر برسد که این زنان نسبت به این مسئله بیتفاوت هستند و با این سبک زندگی کنار آمدهاند اما با ارتباط بیشتر و دقت در احوالات این زنان متوجه شدم، رنجیده خاطر، دلشکسته، افسرده و ناامید هستند. در عین حال مسئله طلاق بسیار ناخوشایند و غیرقابل قبول است و زنانی که مایل به طلاق باشند، توانائی مدیریت مالی و اقتصادی ادامه زندگیشان را ندارند و ناچار این زندگی را تحمل میکنند.
نیکوئیتبار ادامه داد: تلاش کردم با گفتگو با زنان متعددی که این تجربه را داشتند، به درک دقیقتری از ابعاد مسئله و احساس آنها برسم و با دقت در عینیت موقعیت و شرایط این زنان سعی کردم ذهنیتی بسازم در فرم رمان که گویای وضعیت آنها و همچنین برای خواننده باورپذیر باشد.
سپس دکتر موسوی، عضو گروه مطالعات زنان انجمن جامعهشناسی با اشاره به تعداد محدود تحقیقات انجام شده در مورد چند همسری در مقایسه با موضوعات مشابه در حوزه خانواده و زنان، از دکتر شهلا اعزازی دعوت کرد در این مورد توضیحات بیشتری ارائه کند.
دکتر اعزازی، عضو هیأت علمی و استاد دانشگاه علامه طباطبائی، با تأیید این مسئله به اهمیت تحقیقات، کتابها و رمانهائی که به این موضوع پرداختهاند، اشاره کرد و از رمان «همجا» و توانائی نویسنده در پرداخت مسئله، تقدیر کرد. وی تأکید کرد: جا داشت در کتاب، ابعاد بیشتری از این مسئله و نوع روابط حاکم بر این خانواده، شکافته و بیان میشد.
او همچنین از رمان «شوهر آهو خانم» به عنوان کتاب دیگری که در مورد این مسئله نوشته شده است نام برد. مدیر سابق گروه مطالعات زنان انجمن جامعهشناسی با تأکید بر عدم پذیرش بی توجهی به این مسئله و ضرورت پرداختن به آن افزود: شاید یکی از دلایل تحقیقات کم در این مورد، رواج سبک زندگی مدرن، به ویژه در شهرها و ایجاد این ذهنیت باشد که چندهمسری بسیار کم و پنهان است اما متأسفانه در عمل اینطور نیست و همچون موضوعات دیگر اجتماعی نیازمند توجه، پیگیری و بررسی است.
دکتر موسوی، جامعهشناس و مجری برنامه با بیان نکاتی چون کودک همسری، روابط خاص مادرشوهر و عروس و ابعاد حقوقی، اقتصادی و اجتماعی پنهان در لایههای مختلف کتاب و موضوعات طرح شده در این رمان، «همجا»، خواستار توضیحات تکمیلی و تحلیلهای جامعهشناختی دکتر شهلا اعزازی شد.
دکتر اعزازی، جامعهشناس و نویسنده کتابها و مقالات متعدد در حوزه خانواده و زنان، «همجا» را نمایشگر زندگی در جامعهای پیشا صنعتی دانست که در عین حال وجوهی از زندگی مدرن هم در آن دیده میشود؛ مثلا دختر همین خانواده به دانشگاه میرود و با پدرش و این سبک زندگی مخالف است. همانطور که در گذشته دلایل اقتصادی، فرزندآوری بیشتر و تأمین نیروی کار در کنار دلایل احساسی و کامجویانه سبب وجود چندهمسری بودند، در این کتاب هم به نوعی این مسائل و زمینهها دیده میشوند. همسر اول (نساء)، به دلیل معلم بودن و درآمدزائی زن دوم و توانائی او برای تأمین بخشی از کمبودهای مالی خانواده، ناچار به کنار آمدن با او میشود. بهعلاوه نکته مهم و قابل توجه دیگر، تفاوت کارکرد ازدواج مدرن در جامعه ایران است. برخلاف تعریف ازدواج مدرن (بر اساس تعریفی که پارسونز ارائه میکند) که خیانت در آن جائی ندارد و زن و مرد نسبت به هم وفادار هستند، اما متأسفانه در جامعه ما به دلیل مناسبات خاص مردسالاری، چندهمسری جزء اختیارات مرد و برای تأمین آرامش و رضایت او تعریف شده است و سالهای اخیر برخلاف تفکر غالب در جامعه ایران، برای رواج آن تبلیغاتی هم صورت میگیرد.
نیکوئیتبار، نویسنده کتاب در ادامه ابعاد مختلف این سبک زندگی را بیان کرد و به مسائلی چون؛ مشکلات طلاق در این خانوادهها و ترس از رفتن مردها، عدم پذیرش شکایت زن اول از همسرش و ترس از قضاوت شدن توسط جامعه و ضرورت حفظ شرایط موجود به هر قیمتی اشاره کرد. بیان درهم تندیدگی مسائل مختلفی چون کودک همسری، عدم اشتغال و استقلال مالی زنان، عدم حمایت قانونی و اجتماعی از این زنان، نقشهای جنسیتی خاص (به ویژه اهمیت و جایگاه نقش همسری و مادری) و هنجارهای نابربری که دست به دست هم دادهاند که وجود «همجا» در این منطقه سبکی پذیرفته شده باشد.
دکتر اعزازی، استاد جامعهشناسی، با بیان مؤلفههای قدرت و میزان دسترسی به آنها به عنوان عامل مهم در تصمیم سازیهای فردی و اجتماعی، به ارائه توضیحات بیشتری در اینباره پرداخت و اضافه کرد: «قدرت ساختاری» که خود شامل قانون، فرهنگ، آداب و رسوم و نگرشهای جنسیتی است، در کنار «قدرت فردی» که میتواند میزان تحصیلات، درآمد، شغل، زیبائی، وجود فرزندان و میزان حمایت آنها باشد، در مسئله چندهمسری نقش مهم و تأثیرگذاری دارند. معمولاً مردان در این معادلات قدرت، دست بالاتری دارند و زنان هم به هر میزان که برخورداری بیشتری از قدرت داشته باشند، میتوانند شکل خانواده و سبک زندگی خود را انتخاب کنند. همچنین برای جواب پرسش در مورد دختران جوان و بعضاً تحصیل کرده به عنوان همسر دوم و چرائی انتخاب مرد زن دار برای زندگی مشترک، باید در دل همین مناسبات قدرت و فشارهای اجتماعی، پاسخ را جستجو کنیم.
دکتر اعزازی مدیر سابق گروه مطالعات زنان انجمن جامعهشناسی ایران، در پاسخ به پرسش مخاطبان برنامه در مورد راهکارهای عملی عدم رواج چندهمسری در جامعه به ضرورت وجود حمایت قانونی در این مورد اشاره کرد و خاطر نشان نمود: چندهمسری نوعی خشونت روانی و خانوادگی است و برای حفظ سلامت زوجین و فرزندان در خانواده باید این سبک زندگی محدود شود. طبق تحقیقات انجام شده که در روزنامهها منتشر میشود حدود چهل درصد خانوادهها با مسئله خیانت زوجین درگیر هستند. متأسفانه رواج این پدیده، خیانت همسران را در اشکال مختلف (صیغه و غیر از آن) در خانواده نهادینه میکند و پایههای زندگی مشترک و وفاداری خانوادگی را متزلزل میکند.
در پایان، دکتر فاطمه موسوی، جمع بندی کاملی از مباحث طرحشده در برنامه ارائه کرد.
گروه مطالعات زنان انجمن جامعهشناسی ایران به مناسبت روز جهانی سلامت روان، روز پنجشنبه ۲۲ مهرماه ۱۴۰۰ برنامه لایو در صفحه اینستاگرام خود برگزار کرد. عنوان این جلسه لایو، «زنان و کرونا؛ با آشفتگی هیجانی ناشی از بحران کرونا چه کار کنیم؟» و سخنران آن فرشته ذاکر، کارشناس ارشد روانشناسی و فلسفه، فعال حقوق زنان، عضو گروه مطالعات زنان انجمن جامعهشناسی ایران و مجری برنامه زهرا حنیفه، کارشناس ارشد روانشناسی بالینی و روان درمانگر پویشی بود.
ابتدای جلسه زهرا حنیفه، مجری برنامه و روان درمانگر پویشی، کلیاتی درباره ضرورت توجه به سلامت روان و پرداختن به ابعاد مختلف آن ذکر کرد و سپس فرشته ذاکر (سخنران)، در مورد هدف از برگزاری این برنامه توضیحاتی ارائه داد.
این فعال حقوق زنان، مواردی چون؛ پرداختن به بحرانهای هیجانیای که در طول همهگیری کرونا هر کسی را به نحوی درگیر کرده است، ارائه تعاریفی روشن از این بحرانها برای کمک به شناخت بهتر آشفتگیهای هیجانی و ارائه راهکارهایی برای مدیریت بهتر این آشفتگیهای هیجانی را از اهداف اصلی این برنامه برشمرد.
ذاکر که کارشناس ارشد روانشناسی و عضو گروه مطالعات زنان است در ادامه افزود: برای پرهیز از تشدید احساس درماندگی و توجه همزمان به وجوه توانمندی زنان، ابتدا باید به نقش موثر زنان در مقابله با بحران کرونا بپردازیم. نقش مؤثر زنان در حوزههایی مانند؛ درمان و پزشکی، خانواده و در عرصه سیاست انکارناپذیر است.
او همچنین اشاره کرد که در همهگیری کرونا آسیبپذیری همه اقشار در برابر این بحران به یکسان نبوده است و تأکید کرد: مادرانی که در کادر درمان هستند، زنانی که عهدهدار مراقبت از بیماران مبتلا به کوید-19 میشوند، مادرانی که دارای فرزند دانشآموز هستند، مادران شاغلی که دارای فرزند خردسال هستند، و زنانی که مراقبت از افراد مسن خانواده را به عهده دارند، زنانی که به دلیل تعدیلهای جنسیتی در این ایام شغل خود را از دست دادهاند، و زنانی که مراقبت از اعضای خانواده را بعد از فوت عزیزانشان باید به دوش بکشند از جمله اقشاری هستند که در شرایط همهگیری کرونا، فشارهای چندگانهای را متحمل شدهاند و به همین دلیل درگیر آشفتگیهای هیجانی بیشتری نیز شدهاند.
فرشته ذاکر به پیامدهای روحی و روانی ناشی از بحران کرونا که به اشکال مختلف بروز و ظهور پیدا کرده است، اشاره کرد و به دلیل فراگیر بودن تجربه اضطراب، خشم و غم در دوران همهگیری کرونا با تفصیل بیشتری به بیان این هیجانها پرداخت.
وی ابتدا نشانههای آشفتگیهای هیجانی ناشی از اضطراب، خشم و غم را شرح داد و سپس توضیح داد که ما آنها را در بدنمان چگونه تجربه میکنیم. همچنین بیتوجهی به آنها چگونه میتواند ما را گیج و سردرگم کند و باعث تشدید علایم روانی و جسمانی شود.
این کارشناس ارشد روانشناسی و فلسفه، به شیوههای ناسالم برخورد با این آشفتگیهای هیجانی اشاره کرد و در پایان راهکارهایی برای توجه به این هیجانها و مدیریت سالم آنها ارائه کرد.
سخنران این نشست، ادامه داد: سرکوب هیجانهای منفی که معمولاً به وفور اتفاق میافتد باعث تشدید آشفتگی هیجانی میشود و به شکلی غیرمستقیم آسیبپذیری در برابر ابتلا به کرونا را نیز افزایش میدهد. گذشته از پیامدهای کوتاه مدت برخورد ناسالم با هیجانهای منفی، این اقدام میتواند پیامدهای بلندمدتی را نیز به دنبال داشته باشد. ای بسا که بحران کرونا تمام شود ولی آشفتگیهای هیجانی پیامدهای بلندمدت آن تا سالها با ما بماند.
در پایان برنامه، زهرا حنیفه، مجری و کارشناس ارشد روانشناسی بالینی، سؤالات مخاطبان برنامه را طرح کرد و سخنران، به آنها پاسخ داد.
گروه مطالعات زنان انجمن جامعهشناسی به مناسبت هشت مارس، روز جهانی زن، ساعت 6 عصر روز دوشنبه 18 اسفند 1399 نشستی به صورت زنده (لایو) در صفحه اینستاگرام گروه برگزارکرد. در این نشست مجازی دکتر نیره توکلی، جامعهشناس و پژوهشگر مطالعات زنان و رایحه مظفریان، پژوهشگر مسائل زنان حضور داشتند.
دکتر نیره توکلی، جامعهشناس و استاد دانشگاه، در ابتدا به ویژگی برجستۀ جنبش زنان ایرانی اشاره کرد که همواره «تبدیل محدودیت به فرصت» بوده است و گفت: زنان ایرانی از این لحاظ واقعاً در میان بسیاری از کشورهای منطقه و همتراز سرآمد بودهاند. روز جهانی زن را به زنان جهان و زنان ایرانی تبریک میگویم، زیرا با آنکه هنوز راه درازی در دستیابی به برابری و عدالت جنسیتی، حقوقی و شهروندی در پیش دارند و همچنین مبارزه با سایر تبعیضهای نژادی، طبقاتی، مذهبی و قومی در ایران و جهان باقی مانده است، در سال گذشته، چند اتفاق مهم و بی نظیر برای زنان ایرانی اتفاق افتاد که به موضوع سخنرانی من مربوط میشود. نخست آنکه آنچه از چندین سال پیش (1380) در ایران آغاز شده بود، اما به جایی نرسیده بود، با اوجگیری آنچه در سال ۲۰۱۷ در جهان با عنوان هشتگ#MeToo بر ضد سوءاستفاده و آزار جنسی در سطح جهان ترند شد و مردم بوسیله آن، جرایم جنسی افراد قدرتمند یا مشهور را در اینترنت برملا کردند در ایران نیز جان تازهای گرفت و توانست تابوشکنی کند. دومین اتفاق، که واقعاً در جنبش مدنی ایران سابقه نداشت، حمایت رسمی انجمن جامعهشناسی ایران از آسیبدیدگان یکی از این موارد تعرض به زنان، با اخراج یکی از اعضای انجمن بود. «جنبش می تو» در جهان دامن شخصیتهای بسیاری و از جمله کارگردان مشهوری چون هاروی واینستینرا گرفت.
این جامعهشناس در ادامه افزود: در ایران، مقالۀ مهزاد الیاسی در روزنامۀ شرق در سال ۱۳۸۰، اولین مقالهای بود که ضمن پرداختن به «جنبش جهانی می تو»، تجربۀ شخصی خود نویسنده را هم دربارۀ آزارهای جنسی بیان میکرد. مقالۀ الیاسی، جز یک مورد، هیچ واکنشی در پی نداشت. الیاسی در مقالۀ دیگری که چند ماه بعد، مجدداً در روزنامۀ شرق منتشر کرد به اشتباه بودن زمان و مکان روایتگریش «اعتراف» کرد و نوشت «شاید هنوز برای ما [ایرانیان] زود است» و «می تو»، حداقل در این برهه، مختص سفیدپوستان ثروتمند است. سپس در سال ۱۳۹۶، چهار دوست پس از باخبر شدن از داستان تجاوز جنسی به یکی از آنها تصمیم گرفتند موضوع را بدون ذکر کامل نام متجاوز (و فقط با ک. ا.) در اینستاگرام مطرح کنند. در کمتر از ۲۴ ساعت بیش از ۳۰ نفرگفته بودند که همان مرد ۳۳ ساله به آنها نیز به همان شیوه و با بیهوش کردنشان، با استفاده از قرصهای خوابآور، تعرض کرده است. در ۳۱ مرداد ۱۳۹۹، شش هزار توییت با هشتگ ک. ا. زده شد. دخترعموی آن شخص نیز نوشت که ازدستدرازیهای اودر امان نبوده و از او میترسیده است. تا ۵ شهریور ۱۳۹۹ تعداد روایتها از آزارهای او به بیش از ۴۰ مورد رسیده بوده و در شبکههای اجتماعی به «تجاوز سریالی» معروف شد.
این جامعه شناس ادامه داد: سومین نکتۀ مثبت هم در برخورد پلیس امنیت عمومی تهران با این مورد بود که در ۴ شهریور ۱۳۹۹ اطلاع داد که ک. ا. را دستگیر کرده و از شاکیان خواست «با اطمینان از محفوظ ماندن هویتشان در نزد پلیس» شکایت کنند. ک. ا. اقرار کرده بود که در عرض ۱۰ سال به ۳۰۰ زن تجاوز کرده و مدعی شد که مبتلا به سادیسم است. حداقل ۳۰ نفر از ک. ا. شکایت و ۱۰ نفر در مواجهه حضوری او را شناسایی کردند. برخی از شکایتها نیز از خارج ایران مطرح شد. نامهای دیگری هم مطرح شد، مانند نام نقاش معروفی که روایتهای زیادی در تأیید وی منتشرشد و برخی به حمایت از وی برخاستند.
دکتر توکلی تأکید کرد: شاید پر سر و صداترین این موارد که من در اینجا بیشتر می خواهم دربارۀ آن بحث کنم، مربوط به کامیل احمدی است که در فضای پژوهشی، دانشگاهی و آکادمیک اتفاق افتاد. کامیل احمدی، جامعهشناس ایرانی–بریتانیایی، در فضای مجازی با اتهامهایی در مورد آزار جنسی به همکاران زن در جریان پژوهشهای اجتماعی روبرو شده بود. «وبگاه بیدارزنی» چندین روایت دربارۀ او نقل کرد که در یکی از آنها زنی که خود ختنه شده و مایل بود در این باره مطالعه و روشنگری کند، در زمان تحقیق در هتلی، آماج تعرض وی قرار گرفته بود. انجمن جامعهشناسی ایران، که یکی از نهادهای مدنی علمی است که به مدد تفوق دیدگاه علمی بر اداری، توانسته بسیاری از کاستیهای فضای دژکارکرد دانشگاههای کشور را جبران کند، با انتشار بیانیهای عضویت وی را در انجمن لغو و او را از دبیری گروه جامعهشناسی کودکی انجمن جامعهشناسی برکنارکرد. واکنشها به این اقدام بیسابقه انجمن جامعهشناسی ایران نیز از گزند کژفهمیها برکنار نماند. احمدی و برخی از اعضای انجمن این اتهامها را رد کردند و اقدام انجمن جامعهشناسی را غیرمنصفانه دانستند.«رهیافت پهلوانپنبهسازی» همان کاری را کرد که قطب مخالف آن در مورد آغداشلو انجام داد و بر تمام آزارگریهای کامیل احمدی خط انکار کشیده شد و انجمن جامعهشناسی و حتی زنان قربانی در صف توطئهگران برای تهدید فعالیتهای علمی و پژوهشی ایشان قرار گرفتند. نتیجه آنکه با تشکیک در مورد اطلاعیۀ لغو عضویت انجمن جامعهشناسی در مورد ایشان هم انجمن جامعهشناسی به مشارکت در این توطئه متهم شد و هم برای همیشه دهنبند و صدا خفهکنی برای زنان قربانی تدارک دیده شد که همچنان، بر گرتۀ فیلم پوران درخشنده، رویۀ «هیس، دخترا فریاد نمیزنند!» را در پیش بگیرند. گفتنی است که مضیقههای امنیتی و محرومیتها و بازنشستگیهای پیش از موعد در مورد استادان و پژوهشگران فراوان اتفاق اتفاده است. باید به درستی واکنش نشان داد و خواستار توقف این مضیقهها شد. از آن وجه از فعالیتهای علمی ایشان که با سرکوب امنیتی روبه رو شده باید دفاع کرد، اما نه با نادیده گرفتن وجه بسیار مهم دیگری که صدای زنان آزاردیده است.
وی در ادامه به ذکر چندین نکتۀ مهم دربارۀ این افشاگریها و برخورد با آنها پرداخت:
پس از سخنان دکتر نیره توکلی، رایحه مظفریان، پژوهشگر حوزه مسائل زنان با بیان تجارب خود در برخورد با آسیبدیدگان تعرض و تجاوز جنسی، ابعاد مختلف مسأله را در جامعه ایران مورد بررسی قرار داد و در پایان بحث خود به سؤالات مخاطبان پاسخ داد.
دکتر توکلی در پایان این جلسه تأکید کرد: «جنبش میتوی ایران» هم از لحاظ حرکتی که بازماندگان تعرض در افشای موارد نشان دادند، هم از لحاظ برخورد کلی افکار عمومی و پیگیری نیروهای انتظامی در برخی موارد و هم از لحاظ حمایت انجمن جامعه شناسی ایران و گروه مطالعات زنان از بازماندگان و هم از لحاظ مباحثاتی که در انجمن جامعه شناسی بر سر تحلیل و تفسیر رویدادهای اخیر درگرفت امیدهایی را برای رهایی از دوقطبیگری و تحلیل منطقی ایجاد کرد و جان تازه ای به کالبد «جنبش می تو در ایران» دمید.