نشست هماندیشی با عنوان نگاهی جامعهشناسی به زمینههای اجتماعی انتخاب آقای رستمینژاد در شورای شهر خرم آباد به همت دفتر دانشگاهی انجمن جامعه شناسی ایران در لرستان ساعت 17 روز شنبه مورخ ششم خرداد ماه 1396 در سالن کنفرانس اداره ارشاد شهرستان خرمآباد برگزار شد.
در این نسشت دکتر ترکارانی، مدیر دفتر انجمن جامعهسناسی ایران در لرستان، پیرامون موضوع نشست که آیا رستمینژاد پدیده است یا نوعی اعتراض مدنی، طرح مسئله کرد و در ادامه حاضران در نشست که عمدتا جامعهشناسان و برخی از روزنامهنگاران لرستان بودند، به بحث و بررسی در خصوص نحوهی انتخاب رستمی پرداختند.
در مجموع در این نشست بحثها حول این دومحور بود. محور اول اینکه آیا انتخاب رستمینژاد و آرای نسبت داده شده به ایشان را باید نشانه نوعی اعتراض مدنی نسبت به عملکرد شوراها در دورههای قبلی دانست یا نه نوعی اعتراض بیجهت و پوپولیستی که رایدهندگان تحت تاثیر مسایل عاطفی و احساسی قرار گرفتهاند. در این گزارش سعی میشود نظرات موافقین و مخالفین این دو نوع دیدگاه پرداخته شود. آنچه که در ادامه میآید چکیده دیدگاه موافقان و مخالفان این هماندیشی و بحث گروهی است.
*دیدگاه موافقان
1-عملکرد منفی شوراها و ناکارآمدی آنها در دورههای قبلی باعث شده که مردم به افراد موجود بیاعتماد شده و سعی کنند با انتخاب چهرهای متفاوت اعتراض خود را نشان دهند.
2-رستمینژاد نمایندهی قشر مطرود جامعه ماست و گفتمانی را نمایندگی میکند که با تودههای مردم قرابت دارد. بنابراین مردم با انتخاب چنین تیپی اعتراض خود را به قدرت نیز نشان میدهند.
3-انتخاب رستمینژاد، بد و یا خوب انعکاسی از واقعیت جامعه ماست. اگر انتخاب بدی داشتهایم، بهخاطر این است که مردم کمتر تریبونی برای بیان خواستههایشان دارند و هر چهارسال یکبار تنها در رایگیری خواستههای خود را نمایش میدهند. بنابراین از این جهت گاهی غیرمنتظره به نظر میآید. در حالی که خیلی هم غیرمنتظره نیست.
4-بسیاری میگویند: «تا حالا هرکس که فرستادهایم بیشتر بهدنبال منافع شخصی خودش بودهاست حالا بگذار اینبار رستمینژاد برود و بخورد. بگذار اگر نوبت خوردن است اینبار نوبت رستمینژاد باشد». این گفتمان با نگاهی عاطفی بهدنبال احقاق حقوق تودهها در مقابل ناکارامدی و فساد سیستم اداری است.
5-رستمینژاد بدون تبلیغات و با نشان دادن چهره واقعی خویش و سادهزیستی خود توانست دل هزاران رایدهنده را به خود جذب کند. این نشان دهنده آغاز یک حرکتی است که از طرف مردم شروع شده و بهدنبال اصلاح ناکارآمدیهای سیتم اداری و ارتباط بیشتر این نهادها با مردم است.
6-انتخاب رستمینژاد ضعف نهادهای مدنی و سیاسی و تخصصگرا در ارایه لیستهای انتخاباتی معتبر نشان داد. بنابراین احزاب و تشکلهای مدنی و تخصصی باید رابطهی خود با مردم را بازسازی کنند.
*دیدگاه مخالفان
1-انتخاب مردم معمولا زمینههای اجتماعی دارد که باعث میشود خود را در انتخابات نشان دهد. انتخاب رستمینژاد با 40هزار نفر رای نشان داد که جامعه بهدنبال قهرمان برای خواستههای خود میگردد. و بیشتر از آنکه با وجه ایجابی بهدنبال انتخاب شخص مناسبی برای تحقق خواستههایش باشد بهدنبال وجه سلبی و منفی برای بیان اعتراض خویش است. بهعبارتی اعتراض بیشتر نشان داد ما چه نمیخواهیم. ولی نمیگوید چه میخواهیم. اگر ایجابی بود یک متخصص شهرسازی یا جامعهشناس یا اقتصاددان را انتخاب میکرد.
2-انتخاب رستمینژاد نشان دهد که جامعه به نخبگانش در حوزه علمی و هنری و تخصصی کم اعتماد است. بیاعتمادی به نخبگان و نهادهای علمی و مدنی پیامدهای ویرانگری در آینده خواهد داشت. وقتی جامعه در مقابل انتخاب یک شهرساز میگوید:« حالا این میخواهد برود چهکار کند؟» نشان دهنده بحران عدم اعتماد به علم و متخصصین است.
3-انتخاب رستمینژاد نشان داد که جامعه ما در انتخاب خویش اشتباه عمل کرده و پوپولیستی عمل کرده است. این افراد معمولاً معیار انتخاب درستی ندارند و صرفاً بر مبنای جار و جنجال به قول لری خودمان «ورگالیسم سیاسی» و عاطفی و احساسی به افراد رای میدهند. بنابراین بازی دموکراسی میتواند به چنین اشتباهاتی منجر شود.
4-جامعه ما واجد یک فرهنگ شفاهی است. در فرهنگ شفاهی هیچکس از کس دیگری مدرک و استدلال نمیخواهد. همه گفتهها را بر مبنای شفاهی قبول میکنند. بنابراین هیچکس از رستمینژاد مدرک دانشگاهیاش را نخواست. مدرک «معلم پاکسازی شده» را نخواست. مدرک «فوق لیسانس زبانش» را نخواست. تنها به گفتهها و روایتهای شفاهی اکتفا کرد. در حالی که رستمینژاد تنها دارای مدرک لیسانس ادبیات فارسی از دانشگاه آزاد است. ولی جامعه شفاهی ما نه از او مدرک خواست. نه تمایلی برای دیدن مدارک ایشان داشت. البته ایشان هم با زرنگی چیزی نگفت تا در مصاحبه بعد از پیروزی واقعیت مدرک خود را بیان کرد.
5-جامعه ما با انتخاب رستمینژاد به نحوی گذشته را نقد کرده است. گذشتهای که همراه با حذف و طرد بوده است. افراد امروز به نحوی قربانی وضع موجود هستند خود را با رستمینژاد همدل میبینند. ولی این همدلی بیشتر یک اعتراض عاطفی و مدنی است و رستمینژاد فاقد توان کافی برای پیگیری حقوق این حذفشدگان و قربانیان جامعه است.
گفتنی است در پایان این هماندیشی همه انتخاب رستمینژاد را نوعی اعتراض میدانستند. گرچه تعداد افرادی که این اعتراض را مثبت و مدنی بودند زیاد بود ولی تعدادی نیز بر پوپولیستی و بیهدف و احساسی بودن این حرکت تاکید داشتند. ولی در عین حال خاطرنشان گردید که ما باید در عین احترام به شخص رستمینژاد و حق انتخاب چهل هزار نفر از همشهریانمان، حق داریم فرایند انتخابات و زمینههای اجتماعی و سیاسی انتخاب ایشان و رای چهل هزار نفری داده شده به ایشان را نقد کنیم. ولی نقد ما باید از تحقیر جامعه و افکار ایشان بهدور باشد. و همه باید کمک کنند رای آقای رستمینژاد در خدمت تغییر و تحول مدیریت شهری باشد. و رستمینژاد صدای بیصدایان و ندای اقشار مطرود و تودهها در مدیریت شهری و شورای شهر باشد.
منیع:هفته نامه سیمره