نشست دفتر استانی سیستان و بلوچستان با همکاری گروه علوم اجتماعی دانشگاه سیستان و بلوچستان «تحلیل مناسبات بین قومی در ایران» با سخنرانی دکتر محمدعثمان حسین بر روز دوشنبه 16 آذرماه 1394در دانشگاه سیستان و بلوچستان برگزار شد.

خلاصه بحث های این نشست را در ادامه میخوانید.

مناسبات بین قومی، زمینه های تعاملی و یا تعاملاتی است که بین اعضای گروههای قومی وجود دارد. ابعاد مهم مورد توجه آن در اینجا، عبارتند از؛ آشنایی بین قومی، رابطه بین قومی و نزدیکی بین قومی. سؤال اصلی در اینجا این است که مناسبات بین اقوام عمده ایرانی چگونه است؟ تحلیل این مناسبات برمبنای داده های تحقیقی پیمایشی با عنوان «هویت جمعی و نگرش به دموکراسی در ایران» صورت می گیرد که در سال 1385 در مورد 6 قوم بلوچ، ترک، فارس، عرب، کرد و لر انجام شده است. مهمترین نتایج این تحلیل عبارتند از:

• آشنایی بین قومی در ایران ضعیف و نامتقارن است. فارس ها کمترین آشنایی را با سایر اقوام دارند. این درحالی است که سایر اقوام بیشترین آشنایی را با فارس ها دارند.
• آشنایی بین مذهبی در ایران ضعیف و نامتقارن است. شیعه ها ازآشنایی کمی با اهل سنت برخوردارند. این درحالی است که سنی ها آشنایی زیادی با اهل تشیع دارند.
• رابطه بین قومی در ایران ضعیف و نامتقارن است. فارس ها کمترین رابطه را با سایر اقوام دارند. این درحالی است که سایر اقوام بیشترین رابطه را با فارس ها دارند.
• رابطه بین مذهبی در ایران ضعیف و نامتقارن است. شیعه ها رابطه کمی با اهل سنت دارند. این درحالی است که سنی ها رابطه زیادی با اهل تشیع دارند.
• نزدیکی بین قومی در ایران کمتر از حد متوسط و نامتقارن است. فارس ها کمترین نزدیکی را با سایر اقوام دارند. این درحالی است که سایر اقوام بیشترین نزدیکی را با فارس ها دارند.
• نزدیکی بین مذهبی در ایران ضعیف و نامتقارن است. شیعه ها نزدیکی ضعیفی با اهل سنت دارند. این درحالی است که نزدیکی سنی ها با اهل تشیع بیشتر و البته کمتر از حد متوسط می باشد.

مهمترین راهبردهایی که می توان برای رفع چالش های ذکر شده پیشنهاد کرد، عبارتند از:

1. اجتناب از تعریف هویت ملی ایرانی برمبنای عناصر فرهنگی یک قوم و مذهب خاص و تأکید بر عناصر مشترک و عام دربین همه اقوام و مذاهب ایرانی.
2. تکثرگرایی فرهنگی و رسمیت بخشیدن به عناصر فرهنگی عمدة همه اقوام ایرانی به عنوان عناصر ملی هویت ایرانی.
3. تأکید بر عنصر صرف ایرانی بودن بعنوان معیار اصلی شهروندی و حذف تمامی محدودیت های دینی، قومی، مذهبی و گروهی برای برخورداری از حقوق و تکالیف شهروندی.
4. تأکید بر ورود همه اقوام و مذاهب در ساختارهای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جامعه، حداقل متناسب با جمعیت خود.
5. همگانی شدن رسانه های جمعی همانند رادیو و تلویزیون و حذف محدودیت های قومی و مذهبی از آن. علاوه براین باید به رسانه های محلی این فرصت را داد تا متناسب با فرهنگ محلی برنامه داشته باشند و درکنار این، همه اقوام و مذاهب بتوانند رسانه های جمعی سراسری بویژه رادیو و تلویزیون داشته باشند تا علاوه بر تأکید بر تکثر فرهنگی ایران، فضای مناسبی برای آشنایی و تعاملات بین قومی و بین مذهبی فراهم شود.