مریم احمدی گیوی*
نشست روز دوشنبه 15 دی ماه 1393 انجمن جامعه شناسی ایران و انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات با سخنرانی سیدفرید العطاس (استاد جامعه شناسی دانشگاه ملی سنگاپور) و با موضوع سلفی گری و فرقه گرایی در جهان اسلام برگزار شد.
العطاس با تاکید بر این موضوع سخنان خود را آغاز کرد که ضدیت با تشیع یکی از بزرگترین مسائل بزرگ دنیای امروز ماست که متاسفانه نادیده گرفته شده است. او به بیان مفاهیم افراطی گری و اهمیت تقریب شیعه و سنی پرداخت و گفت: در جامعه شناسی ما معنای دقیقی از افراطی گری وجود ندارد.
این جامعه شناس مالزیایی پرسید: آیا به نظر شما، وهابیت متمایل به سنت یا مدرنیته است ؟ و پاسخ داد برخلاف ظاهر که سنتی به نظر می رسند، آنها خیلی مدرن هستند و در مکه تمام معماری های سنتی این شهر را از بین بردند و به عنوان نابودکنندگان آثار باستانی، خطرناک هستند.
او در ادامه به اشاره به دلیل نابود کردن آثار باستانی به دست وهابیون افزود: آنها می گویند جایگاهی مثل قبر و مزار را باید نابود کرد چون نشانه های شرک هستند. با اینکه خواستگاه الهیاتی دارند. آنها زمینه را آماده می کنند برای سرمایه داری لجام گسیخته با مظاهرمدرنیه مثل پاساژها، هتل ها، کافی شاپ ها و ..
العطاس به توضیح دو رویکرد Exclusive و Inclusive پرداخت و گفت:رویکرد اول رویکری است که فرق و مذاهب در کنار هم مسالمت آمیز زندگی می کنند. مانند مسالمت شیعه و سنی . اما در رویکرد دوم دو نوع فرقه در تضاد کامل با یکدیگر قرار می گیرند مانند تشیع و سلفی گیری. سلفی ها بالانس بین شیعه و سنی را به هم زده اند. چون شیعه را فاسق می دانند نه تنها وهابی ها را در مقابل تشیع، بلکه اهل تسنن را در مقابل اهل تشیع قرار می دهند و سلفی شدن اهل تسنن در حال رخ دادن است. قرآن اهل تشیع با قرآن اهل تسنن فرق می کند. در تسنن زیارت عتبات به مکه کفایت می کند. دشنام به صحابه از اصول لایتغیر شیعه است. سجده بر مهر تربت را سجده بر سنگ وانمود می کنند. در سراسر دنیا رسانه ها ضد شیعه تبلیغ می کند.
او در پاسخ به سوال خود که چرا در جهان اسلام چنین اتفاقی رخ داده است خاطرنشان کرد: انقلاب ایران به عنوان موج اول تشیع انقلابی شد و ظهور این تشیع درانقلابیونی چون شریعتی، طالقانی، مطهری، طالقانی و امام موسی صدر خود را نشان داد. و ظهور نسل دوم شیعه در عراق که اولین دولت عرب شیعه بود، زنگ خطر را برای وهابیون به صدا در آورد و موجب بروز سیاست های ضد شیعی و فروپاشی رژیم بعث در عراق شد. همچنین موضوع دیگر در تبلیغ سلفی گری این است که با توجه به جهل عوام نسبت به یکدیگر، افسانه نزاع تاریخی شیعه و سنی از صدر اسلام تبلیغ شد.
العطاس از متفکر سنی کشور ترکیه به نام سعید نورسی یاد کرد که مشابه مطهری در ایران است و قرائت زیبایی از روایات اهل بیت دارد. او معتقد است پیامبر پیش بینی کرده است بعد رحلت او بین علی، معاویه و عایشه و... در مورد جانشینی اختلاف می افتد، و به همین جهت در حدیث ثقلین روی اهل بیت تاکید می کند و در حدیث کساء اهل بیت را بطور مشخص نام می برد. همچنین روایاتی داریم که پیامبر در کودکی لب امام حسن (ع)، به عنوان سمبل شهادت توسط سم، و گردن امام حسین (ع)، چون گردن مبارکش بریده می شود، را بوسه می زند.
العطاس ادامه داد: سعید نورسی همچنین به فلسفه عشق اهل بیت اشاره می کند که اگر انسان خداوند را دوست دارد، باید هرچه معشوقش دوست دارد را نیز دوست داشته باشد وپیرو معشوق خداوند یعنی اهل بیت پیامبر است. اولیای بزرگ خداوند در طول تاریخ همچون بسیاری از صوفیان و عارفان از فرزندان امام حسن (ع) و امام حسین (ع) هستند.
استاد جامعه شناسی دانشگاه ملی سنگاپور با اشاره به این که دعوای سلفی گری بر ضد تشیع است، ولی به گونه ای وانمود می شود که دعوای شیعه و سنی است گفت: وقتی می خواهند داعش را گزارش بدهند می گویند ارتش سنی هستند که بر ضد شیعه می جنگند و این قسمت بزرگی از پروژه سلفی سازی جهان اسلام است. کاری که جامعه شناسان باید در این زمینه انجام بدهند، بازیابی قسمت های محو شده تاریخ شیعه و سنی گفتمان سازی برای تقریب شیعه و سنی است.
سخنران این نشست در پاسخ به سوال شرکت کننده ای که پرسید سلفی ها چگونه خلق شدند و ماندگار شدند ؟ 
پاسخ داد: خیلی از فرقه ها مثل خوارج مدت عمرشان طولانی نبود، اما حمایت این فرقه توسط عربستان و انگلیسی ها و امریکایی ها توانست سلفی ها را به مردم معرفی کند و جهانی بشوند . البته منافع اقتصادی نفتی نیز تقویت کننده این جریان بود .
لازم به ذکر است این نشست به درخواست انجمن مطالعات فرهنگی و ارتباطات وبا همکاری انجمن جامعه شناسی ایران در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد.
*تهیه گزارش
اخبار مرتبط:
- توضیحات
- زیر مجموعه: گزارش نشست ها
- دسته: گزارش نشست دفتر استانی تهران
- آخرین به روز رسانی در 15 اسفند 1394