یادداشت روز

تازه‌ها

اعتراضات

 

گزارش نشست‌ها

مهری طیبی­ نیا*

نخستین نشست تخصصی از مجموعه سلسله نشست­ های «شخصیت ایرانی؛ الگوها و اختلال ها» با دو سخنرانی با عنوان های «برداشت از خود در شخصیت ایرانی با نیم نگاهی به تمایل فزاینده به جراحی های زیبایی و تزیین بدن» و «کیفیت ساماندهی روابط بین فردی در بستر فرهنگی جامعه امروز» توسط پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات و گروه علمی-تخصصی فرهنگ و جامعه انجمن جامعه شناسی ایران، روز یکشنبه مورخ یازدهم مهر ماه 1395 از ساعت 10 الی 12 در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار شد.

در ابتدای جلسه دکتر علمدار با اشاره به موضوع، نقطه شروع این ایده را تحلیل پدیده‌های اجتماعی دانست و گفت: باید توجه داشت که هر پدیده اجتماعی یک بعد روانی دارد و هر پدیده روانی نیز بعدی اجتماعی دارد. متاسفانه در ایران ما پدیده‌های مختلف روانی را طوری برررسی می کنیم که مسئولیتش با متخصصان علوم روانی، روانشناسان و روان پزشکان است و مسئولیت بررسی پدیده‌های اجتماعی با جامعه‌شناسان. اما تا زمانی که این درهم تنیدگی و ارتباط متقابل در نظر گرفته نشود، هیچ کدام از تحلیل‌ها کارآمد نخواهد شد.

وی گفت: در این نشست قصد داریم جامعه ایرانی و شخصیت ایرانی را از منظر روانشناسان، روان پزشکان و مددکاران اجتماعی بررسی کنیم تا ببینیم آنها چه تصویری از جامعه ایران و شخصیت ایرانی به ما می­دهند.

او به عنوان مباحث جلسه اشاره کرد و گفت: موضوع نشست اول، برداشت از خود و کیفیت ساماندهی روابط بین فردی است که در این رابطه دکتر رفیعی پور در رابطه با برداشت خود و تجربیاتی که در زمینه مشاوره‌هایی که برای زیبایی داشته و دکتر سامان توکلی در رابطه با کیفیت ساماندهی روابط بین فردی در ایران صحبت خواهند کرد.

درادامه جلسه، دکتر رفیعی پور ضمن ارائه تعریف جدیدی از سلامت از سوی سازمان بهداشت جهانی گفت: سلامت دارای چهار بعد است. جسمانی، روانی، اجتماعی و معنوی که هر کدام از آنها دچار مشکل شود، فرد، سالم نیست. بنابراین اجتماع و سلامت به هم تنیده است. وقتی می گوییم «خود» منظور از خود «من» است و آنچه می بینیم شخصیت است. یک تعریف دقیق از شخصیت، الگوی نسبتا پایدار صفات و گرایش ها و ویژگی هایی است که تا اندازه ای به رفتار آدم ها دوام می بخشد. محیط و ژنتیک هر دو نقش عمده ای در ساختار شخصیت افراد دارند.

وی در ادامه با اشاره به انواع اختلالات شخصیت گفت: ما اختلال شخصیت­های زیادی داریم. اختلال شخصیت پارانوئید (بدبین و شکاک)، اسکیزوفرنی و شخصیت نمایشی هیستریک که این افراد معمولا وابسته به دیگران و فاقد بلوغ فکری، زود رنج، عاطل و باطل، دوستدار زیبایی و جلب توجه از سوی دیگران و نمایشی هستند.

او ادامه داد: این شخصیت­ها اغلب با عمل زیبایی ارتباط دارد. دکتر رفیعی پور، تیپ شخصیتی دیگری که به عمل زیبایی گرایش دارد را شخصیت خودشیفته­ عنوان کرد و گفت: آنها اغلب خودباوری بالایی دارند و اکثرا نسبت به دیگران بی علاقه و خود را از بالا نگاه می­کنند. دوستدار توجه دیگران، شخصیت نمایشی و خود شورانگیز هستند. طبق آمار، بیست درصد افرادی که جراحی بینی می­کنند دچار اختلالات هیجانی مثل اضطراب، افسردگی و وسواس هستند و هفتاد درصد اختلال شخصیتی خودشیفتگی دارند و فقط ده درصد از افرادی که عمل زیبایی می­کنند دارای شخصیت واقعی هستند.

او افزود: البته این امر به نوعی فرهنگ ما را تعریف می­کند، ما ارتباطات متعددی با فرهنگ غرب داریم که قطعا در فرهنگ ایرانی تاثیر گذار بوده اند. وی با تاکید بر نقش رسانه گفت: هر جا رسانه قوی­تری داشته باشد قطعا تاثیرگذاری آن بیشتر خواهد بود. بالاترین مصرف کننده لوازم آرایشی در دنیا عرب‌ها بودند که الان ایرانی ها هم به آنها نزدیک می­شوند. ما بالاترین درصد عمل‌های زیبایی را داریم و باید با تبلیغات غیرمستقیم برای اصلاح آنها وارد شویم.

در ادامه دکتر توکلی با اشاره به قابل تعمیم نبودن موارد به کل جامعه و شخصیت ایرانی به مطالعات هافستد در زمینه فرهنگ اشاره کرد و گفت: وقتی صحبت از فرهنگ می­کنیم باید دقیقا بدانیم منظور ما فرهنگ آرمانی و ایده­آل است یا چیزی است که در بین مردم جریان دارد. اگرچه عوامل متعددی فرهنگ ما را می‌سازند اما هسته اصلی ارزش‌ها هستند. گرایش‌های کلی یک جامعه برای برتری دادن یک حالت به حالت دیگر. این امور در فرهنگ‌ها به صورت یک طیف که دو سر دارد؛ خیر و شر و ... دیده می شود.

وی با اشاره به معیارهای فرهنگی شش گانه هافستد گفت: فاکتوری که تفاوت بارزی در آن بین ما و کشورهای دیگر وجود دارد فردگرایی است. نمره ایران 41 است، به این معنی که فردگرایی کمی داریم، ژاپن که به عنوان یک جامعه جمع گرا شناخته میشود نسبت به ما فردگراتر است ونمره فردگرایی امریکا نیز 91 است. بالاترین نمره فردگرایی در کشورهای مختلف، مربوط به امریکا است. مردانگی و زنانگی در فرهنگ ژاپن خیلی بالاست. اجتناب از عدم قطعیت در ژاپن نمره بالایی دارد و ما نمره خیلی پایینی داریم. در نمره رواداری ما و ژاپن تقریبا مثل هم هستیم و امریکا بالاتر است.

او خاطر نشان کرد: بین این فاکتورها، دو فاکتور تفاوت قابل ملاحظه ای با برخی کشورها دارند یکی فردگرایی و دیگری جهت­گیری درازمدت. فردگرایی بر ارزش و رفاه افراد تاکید دارد و جمع گرایی تاکید بر رفاه یا مصلحت یک گروه و جمعیت. در جوامع فردگرا افراد پیوستگی کمتری نسبت به هم دارند و هویت مستقل از گروهی که در آن هستند داشته و انگیزه افراد در کارها و رفتارها را حقوق فردی و قراردادهایی که با دیگران دارند تعیین می­کند، نه مصلحت اجتماع در درجه اول. در این جوامع، اولویت افراد برای زندگی­شان، تحرک اجتماعی و جغرافیایی را تعیین می کند و نه اهداف دیگران. همچنین به جای تکیه بر آنچه جامعه به عنوان ارزش اخلاقی و فرهنگی تعریف می کند، فواید و مضرات ارتباط با دیگران، تحلیل منطقی میشود.

دکتر توکلی تاکید کرد: ما کشوری نسبتا جمع گرا هستیم. هویت بر اساس "ما" تعریف می شود نه "من". انسجام خانوادگی و مصلحت، رفاه گروهی، هماهنگی با جامعه و همنوایی با جامعه مهم است. در حالی که غربی‌ها در مواجه شان با محیط بیشتر به یک ابژه مرکزی و اصلی توجه دارند شرقی‌ها اشیاء را در ارتباط متقابل با یکدیگر می بینند، بر این مبنا، توجه ما که منجر به دیدن و ادراک می‌شود وابسته به بافت و حساس به بافت است.

وی گفت: شخصیت و روان شناسی ازنظر من نوزادگان توامان فردگرایی هستند. "من" محصول رشد بهنجار و شکل گیری شخصیت مستقل فرد است. پیش از اینکه فردشوندگی اتفاق بیفتد، پدر مادر جزئی از هویت کودک هستند ولی به تدریج که این فرایند فردشوندگی اتفاق می­افتد، کودک تبدیل به نوجوانی نسبتا مستقل می‌شود و سپس بزرگسالی می‌شود که مستقل از والدین است. اما در جوامع جمع گرا اینگونه نیست و اصلا قرار نیست باشد. صحبت خوب و بد نیست، بلکه بحث فرهنگی است. ما در شخصیت یک لایه اجتماعی و یک لایه خصوصی داریم. لایه اجتماعی، رفتار شخص در اجتماع را هدایت می‌کند و لایه خصوصی شخصیت در عرصه‌های خصوصی یا در گروه‌های کوچک و دور از کنترل فعال است. نیازهای ممنوع جنسی خودخواهانه، پرخاشگرانه یا هر چیز دیگری را که جامعه نمی­پذیرد و ضد ارزش است در لایه خصوصی تخلیه می‌شوند. جامعه، این لایه خصوصی را انکار می‌کند. در جامعه فردگرا منبع تعارضات عمدتا درون روانی و تعارض خود فرد با خودش است. اما در فرهنگ جمع گرا، عمدتا بیرونی و در ارتباط با هنجارهای اجتماعی است. منبع اضطراب در جامعه فردگرا احساس گناه و در جامعه جمع گرا تنبیه یا شرم است.

وی در ادامه به فاکتور دوم اشاره کرد و گفت: در فاکتور جهت گیری درازمدت زمانی، ما بر عکس ژاپن نمره خیلی کمی داریم. جوامعی که جهت گیری زمانی درازمدت دارند به فضیلت‌های معطوف به آینده و استمرار و پیگیری برای انجام کارها در جامعه تاکید دارن به طوری که نیازهای فعلی را به تعویق انداخته و به نیازهای آینده توجه دارند و با توجه به نمره این فاکتور می توان در مورد رشد اقتصادی جامعه پیش بینی نمود. جوامعی که جهت گیری دراز مدت زمانی دارند، انعطاف پذیرتر بوده و قدرت تطابق بالا با نیازهای آینده و تفکر مسئولانه دارند.

در بخش پایانی نشست به سوالات افراد حاضر در جلسه پاسخ داده شد.

*تهیه گزارش

 

استقلال دانشگاه و ازادی آکادمیک

چند رسانه ای

مجله جامعه شناسی

مجله مطالعات

پیوندها

حمایت از انجمن و حامیان مالی (2)

عضویت در انجمن جامعه شناسی ایران1402

حامی باش