اجرای کامل و بی قید وشرط همه مفاد پیماننامه حقوق کودک به عنوان گامی مهم برای تضمین حق بقاء، رشد، امنیت و مشارکت همه کودکان ساکن در این سرزمین
حادثه هولناک قتل کودکی ۱۳ ساله به دست پدر، وجدان عمومی مردم ایران را به شدت جریحهدار کرده است. انجمنهای علمی امضاکننده این بیانیه، این حادثه تلخ را یکی از مصادیق بارز نقض حقوق کودکان دانسته و بر اساس مسئولیت علمی و اجتماعی خود این بیانیه را صادر میکنند.
کودکان انسانهای صاحب حق و سرمایه انسانی بالنده همه جوامع هستند. از منظر علوم اجتماعی و انسانی، در فرایند گذر جوامع انسانی از مرحله جایگزین کردن قوانین تنبیهی با قوانین ترمیمی، ضرورت حمایت از گروههای آسيبپذير از جمله کودکان دو چندان میشود و کودکان باید در برابر خشونت، غفلت، استثمار و تبعیض محافظت شوند.
از اين رو جامعۀ بينالمللی از طريق سازمان ملل متحد به نمایندگی از کشورهای عضو، در فرآیندی طولانی پیمان نامه حقوق کودک را تدوین و تصويب کرد تا به عنوان حداقلهای حمايت از کودکان مبنای عمل قرار گيرد. در مفاد اين پيمان نامه بر ضرورت حمایت همه جانبه ازحق بقاء، رشد، امنیت و مشارکت همه کودکان تاکيد شده است.
جمهوری اسلامی ایران نيز درسال ۱۳۷۲ پیمان نامه حقوق کودک را با حق شرط امضاء کرده است و در سطحِ قانونگذاری، اجرایی و قضایی تلاشهایی برای انجام تعهدات مندرج در پیماننامه اتخاذ شده است. با وجود این، به نظر میرسد، برای اجرای کامل و جامع مفاد پیماننامه، از جمله بازنگری همه جانبۀ قوانین متعارض با آن، تدوین آیين نامههای اجرایی موثر، تأمین بودجه کافی و آموزش نیروی انسانی مورد نیاز، اراده و اهتمام لازم وجود نداشته است. وزارت دادگستری هم به عنوان مرجع ملی این پيماننامه، که مسئولیت امور مربوط به اجرای مفاد، نظارت بر اجرا و تنظیم و ارسال گزارشهای ادواری آن را برعهده دارد، فاقد ابزارهای کافی مالی و حقوقی برای انجام اين امور است.
براساس ماده ۴۲ پیمان نامه حقوق کودک، «کشورهای عضو متعهد میشوند به طور گسترده و به طریقی مناسب و فعال اصول و مفاد آن را به نحو یکسان به اطلاع بزرگسالان و کودکان برسانند» حال هر کودک و بزرگسال ساکن این سرزمین میتواند داوری کند، که در کجا و چگونه با اصول و مفاد این پیماننامه آشنا شده است. این نمونهای از کوتاهیهای مستمری است که سبب شدهاند مفاد پیماننامه مذکور توسط سازمانهای مسئول، افراد حقوقی و حقیقی و حتی بزرگسالان عضو خانواده که میبایست حافظ منافع عالیه کودک باشند، خواسته و یا ناخواسته زیر پا گذاشته شود؛ و در نتیجه، حقوق نزدیک به سی درصد ساکنان این کشور (افراد زیر ۱۸ سال) در عرصههای: بقاء، رشد، امنیت و مشارکت به درجات گوناگون رعایت نشود. دانش امروز نشان داده است، رشد تشخص، کنجکاوی و خلاقیت هر انسان و شکوفایی و سلامت هر جامعه نیازمند تحقق چهار عرصه پیش گفته از ابتدای حیات برای هر کودک است. مواردی از قتل کودکان درسالهای اخير و شرایطی که منجر به چنین قتلهایی شده است، نمونههای ويرانگری از اين تضييع حقوق است.
اگر در طی سالهای پس از پيوستن به اين پيماننامه، والدین و معلمان، کودکان و نوجوانان، قضات و مأموران نیروی انتظامی، و همه مردم در طول زندگی و از طریق آموزشها و تعاملات درون خانه، مدرسه، دانشگاه، محل کار و از طریق رسانهها، با مفاد آن آشنا شده بودند، و سازوکارهای دیدبانی، اجرایی، پیگیری و قضایی آن فراهم شده بود، آیا تا امروز فرزندکشی، بهرهبرداری جنسی از کودکان، رهاکردن کودک پناه آورده به قانون بدون حامی و مددکار، و انواع خشونت، تبعيض و استثمار عليه کودکان کاهش نمییافت؟ و کودکانی که به خاطر خشونت و غفلت جان باختند، امروز هنوز درکنار ما زندگی نمیکردند؟
انجمنهای علمی امضاکننده این بیانیه به جدیت از همه مقامات مسئول در قوای مقننه، قضاییه، و مجریه و رسانۀ ملی میخواهند تضمينهای مورد نياز و زمینههای ترويج و اجرای کامل پیمان نامه حقوق کودک و سایر قوانین بالادستی منطبق با آن را فراهم آورند، اصلاحات لازم درقوانین را انجام دهند، برای تک تک مفاد آن آییننامههای اجرایی روشن تدوین و تصويب نمايند، برای اجرای آن بودجه و منابع کافی تخصیص دهند. همزمان نيروی انسانی مورد نياز از جمله مددکار اجتماعی، روانشناس، روانپزشک، مشاور، پزشک، وکیل و قاضی آموزش ديده را در اقصی نقاط کشور به تعداد کافی به کارگرفته و سازمانهای مردمنهاد مروج پیماننامه حقوق کودک را برای دیدبانی، مشاوره و نظارت بر فرایندهای مذکور به همکاری دعوت کنند تا موضوع توجه به حقوق کودک در کانون توجه عمومی قرار گیرد.
نهايتاً لازم به ذکر است که تحقق اين موارد تنها شرطی لازم است که از طريق اجرای ساير مسئوليتهای قوای کشور در جهت رفع نابرابریهای توسعهای و اجتماعی-اقتصادی بهويژه تبعيضهای جنسيتی، سنی، قوميتی و طبقاتیِ بسترساز نقض حقوق کودکان، کفايت لازم را خواهد يافت.
به اميد روزی که شاهد موارد نقض حقوق کودکان نباشیم.
منظومه انجمنهای روانشناسی و مشاوره ایران شامل؛
بازتابهای رسانهای: