پرویز اجلالی*

چهارمین کنفرانس شورای انجمن های ملی انجمن بین المللی جامعه شناسی در تاریخ هشتم تا یازدهم ماه مه سال 2017(هجدهم تا بیست ویکم اردیبهشت 1396) در شهر تایپه پایتخت کشور تایوان برگزار شد. برگزاری این کنفرانس محصول همکاری انجمن بین المللی جامعه شناسی، انستیتو جامعه شناسی آکادمی چینی  تایوان، و انجمن جامعه شناسی تایوان و موضوع آن "جامعه شناسی ها در گفتگو" بود. در این اتفاق 65 استاد و پژوهشگر جامعه شناسی از 39 کشور جهان شرکت داشتند و اکثر شرکت کنندگان اعضا و نمایندگان انجمن های ملی جامعه شناسی بودند و من به نمایندگی از انجمن جامعه شناسی ایران در این کنفرانس شرکت کردم. توزیع شرکت کنندگان به ترتیب زیر بود:

شبه قاره هند بنگلادش(یک نفر)، پاکستان (دونفر)، هندوستان (یک نفر)
روسیه وقفقاز روسیه (یک نفر) آذربایجان (یک نفر)
خاورمیانه فلسطین و ایران (هرکدام یک نفر)، لبنان و ترکیه (هرکدام دو نفر)
شمال آفریقا مراکش و تونس و الجزایر(هرکدام یک نفر)
اروپای شرقی اوکراین، کروواسی، لهستان، مقدونیه، اسلوونی، مجارستان (هرکدام یک نفر)
اروپای جنوب شرقی آلبانی، یونان، بلغارستان، رومانی
اروپای غربی انگلستان (یک نفر)
اروپای جنوبی اسپانیا، پرتغال، ایتالیا
آمریکا و کانادا آمریکا (سه نفر)، کانادا (یک نفر)
آمریکای لاتین مکزیک، ونزوئلا، برزیل، آرژانتین، اکوادور(هر کدام یک نفر )
استرالیا یک نفر
تایوان سیزده نفر

برنامه نشست ها بسیار فشرده بود. جلسات بلافاصله بعد از صبحانه یعنی از 9 صبح شروع می شد و ساعت 6 عصر به پایان می رسید. کنفرانس به غیر از نشست افتتاحیه و جلسه نمایندگان انجمن ها در برگیرنده هیجده نشست بود که با آن دو به بیست جلسه می رسید. هر نشست معمولاً در برگیرنده سه ارائه مقاله و بحث و گفتگوی پس از آن بود. برای عنوان تک تک سخنرانی ها می توانید به برنامه کنفرانس در فایل پیوست (اینجا) یا آدرس (http://www.isa-sociology.org/en/conferences/council-of-national-associations/taipei-2017/) مراجعه کنید؛ اما عناوین نشست ها از این قرار بود:

  1. جامعه شناسی پسا استعماری در مقابل جامعه شناسی پسا ساختارگرا
  2. روابط جنوب –جنوب
  3. جامعه شناسی عمومی
  4. نظریه استعمار زدوده
  5. اروپایی شدن و اروپای پسا استعماری
  6. جامعه شناسی در تایوان
  7. گذر پسا سوسیالیستی-1
  8. گذر پسا سوسیالیستی-2
  9. مدرنیت های چندگانه و جامعه شناسی محلی
  10. بین المللی شدن و بومی گرایی
  11. نقد پارادایم های جهانی
  12. اقتدارگرایی و زایش دشوار جامعه شناسی
  13. جامعه شناسی ها در گفتگو
  14. تولید دانش محلی در جامعه شناسی
  15. جامعه شناسی در عصر نولیبرالیسم
  16. جامعه شناسی جنوب در حال گذر
  17. پیوند دادن دانشگاهیان از راه سیاستگذاری
  18. راهنمایی و هدایت جامعه شناسان جوان

هیجده نشست فوق در سه روز اول به پایان رسید. روز چهارم به نشست نمایندگان انجمن ها اختصاص داشت. در این جلسه اعضای شورای انجمن های ملی برای سال آینده انتخاب شدند و درباره شرکت انجمن ها در کنفرانس انجمن بین المللی در تورنتو درسال 2018 اطلاع رسانی شد.

مقاله من تحت عنوان "جامعه شناسی های ملی و نقش آن ها در ایجاد جامعه شناسی جهانی" در نشست دوم (نشست رابطه جنوب با جنوب) ارائه شد و مورد استقبال قرار گرفت و بحث و گفتگوی مفصلی به دنبال داشت. اصل مقاله همراه سایر مقالات پس از تکمیل و ارزیابی توسط داوران منتشر خواهد شد. نسخه فارسی مقاله هم پس از تکمیل به مجله جامعه شناسی ارائه خواهد شد.

جامعه شناسی در گفتگو

ارزیابی : به نظر همه شرکت کنندگان در کنفرانس، این یکی از بهترین کنفرانس هایی بود که در آن حضور پیدا کرده بودند. تجربه محدود من از شرکت در این نوع کنفرانسها نیز همین امر را نشان میدهد. سخنرانی هایی که ارائه شد و مباحث حول آن ها شنونده را با آخرین مباحث مورد توجه جامعه شناسان در کشورهای مختلف آشنا می کرد. افزون بر آن آشنایی با تجربه های بسیاری از کشورهای خارج از حوزه اروپای غربی و آمریکا در برخورد با مسائل مشابه، مثلاً مسئله جامعه شناسی بومی یا جهانی، بسیار آموزنده بود. نکته جالب دیگر پیشرفت برخی از کشورها در حوزه جامعه شناسی بود. از این میان به تایوان و پرتقال و بعضی کشورهای اروپای شرقی مثل اسلوونی می توانم اشاره کنم. یکی از علل این پیشرفتها ارتباط مداوم جامعه شناسان با یکدیگر بخاطر شرایط سهل تر سفرهای علمی در برخی از این کشورها وهمچنین استفاده وسیع و منظم دانشجویان و استادان کشورهای غیرانگلیسی زبان از زبان انگلیسی برای ارتباط سریع تر است.

نکته آخر به جامعه تایوان بر می گردد. تا حدی که با احتیاط از یک سفر یک هفته ای و گفتگو با استادان و پژوهشگران می توان دریافت، جامعه تایوان دوران دیکتاتوری زمان جنگ سرد  وبعد از آن را پشت سر گذاشته و وارد یک دوران رشد متکی به خود شده است و جامعه شناسان تایوانی نسبت به روند موجود خوش بین هستند. رابطه نسبتا متوازن ومتعادلی که با سرزمین اصلی چین دارند و ملی گرایی و خودباوری که در میان مردم وجود دارد نیز به این خوش بینی کمک می کند.

سخن را با این نکته به پایان می برم که آنچه در این کنفرانس مشهود بود ترکیب مناسب خردگرایی ابزاری غربی و میهمان نوازی و مهربانی شرقی بود. کنفرانس در نظم و انضباط و بهره وری درحد عالی و از لحاظ میهمان نوازی و احترام گذاشتن و صمیمیت با مهمانان و سخاوتمندی نیز فوق العاده بود. اگر بتوانیم این ویژگی را به فرهنگ عمومی چینیان نسبت دهیم (که شواهدی برای این رابطه می توان یافت). می توان نتیجه گرفت که معاشرت و گسترش روابط با این ملت بزرگ با فرهنگی چنان کهن بسیار دل انگیز خواهد بود.

*عضو هیات مدیره انجمن جامعه شناسی ایران