میزگرد ايسپا با موضوع «فرهنگ سياسي و رفتار انتخاباتي مردم ايران» در چهارمين نشست ملي «پژوهش اجتماعي و فرهنگي در جامعه ايران» روز سه شنبه 5 دي ماه 1396 در دانشكده علوم اجتماعي دانشگاه علامه طباطبايي برگزار شد.

در ابتداي نشست، محمد آقاسي رئيس مركز افكارسنجي دانشجويان ايران(ايسپا) ضمن خير مقدم به شركت كنندگان نشست گفت: «ايسپا در خصوص فرهنگ سياسي و رفتار انتخاباتي مردم ايران، پيمايش هايي را انجام داده است و در انتخابات 96، با خطاي كمتر از يك درصد نيز توانست نتايج را پيش بيني كند. صحت نظرسنجي انتخاباتي ايسپا نشان از قابليت پيش بيني رفتار انتخاباتي مردم ايران دارد».

در ادامه وي از مهدي رفيعي، معاون پژوهشي ايسپا دعوت كرد تا بحث خود با موضوع «دلالت هاي روش شناختي نظرسنجي هاي انتخاباتي» را ارائه کند.

توجه به مساله كتمان راي در نظرسنجي هاي انتخاباتي تلفني/ نتايج نظرسنجي ايپو قابل اعتماد نيست

معاون پژوهشي ايسپا ضمن ابراز خرسندي خود از برگزاري این نشست گفت: «در ايسپا روش هاي مختلف گردآوري اطلاعات به فراخور شرايط و نيز جهت اعتبارسنجي مورد استفاده قرار مي گيرد. در انتخابات رياست جمهوري دوازدهم از نظرسنجي هاي تلفني و حضوري در ميادين و معابر مورد استفاده قرار گرفت».

رفيعي در ادامه گفت: «در ايسپا دو شيوه نمونه گيري قابل تعميم به كشور به صورت خوشه اي و نيز تمام استان ها مورد استفاده قرار مي گيرد. در نظرسنجي هاي تلفني حجم نمونه كمتري احتياج است به دليل آنكه واحد نمونه گيري بلوك است اما در نظرسنجي هاي ميداني واحد نمونه گيري فرد است. براي نظرسنجي هاي انتخاباتي عدد نمونه 1000 مناسب نيست و موسسات و مراكزي كه اينگونه نظرسنجي كرده اند، مورد نقد قرار می گیرند. در نظرسنجي هاي تلفني مساله كتمان راي نمود و ظهور بسيار بيشتري دارد در نسبت با نظرسنجي هايي كه به صورت حضوري انجام شده است».

وي در پايان گفت: «نمونه گيري شناور ايپو باتوجه به عدد كم نمونه چندان قابل اعتماد نيست و روش مناسبي براي نمونه گيري نیست. با توجه به مساله كتمان راي در ايران نظرسنجي هاي تلفني ايسپا بيش از 2000نفر را مورد مصاحبه قرار دادند. نظرسنجي هاي تلفني شمه اي از واقعيت را نمايش داده اند اما نمي توان تنها به آنها در نظرسنجي هاي انتخاباتي اتكا نمود».

بيشترين آرا باطله براي استان هاي كردستان و خوزستان بوده است/ توجه به رای های اعتراضی مثبت و منفی

در ادامه دكتر محمد عاملي، پژوهشگر ايسپا به شرح سه گونه رفتار انتخاباتي مردم ايران پرداخت: «ما در انتخابات سه گونه رفتار انتخاباتي داريم. گونه اول كساني كه طرفدار وضعيت موجود هستند و گرايش محافظه كارانه دارند و اعتراضي ندارد. گونه دوم طرفدار وضعيت موجود نيست اما خواستار اصلاح وضع موجود است و گونه سوم كساني كه اعتقادي به انتخابات ندارند و شركت در انتخابات را كنش بيهوده مي دانند. تيپ دوم و سوم را اعتراضي مثبت و اعتراضي فني مي دانيم و بر انتخابات اثرگذاري دارد».

وي در ادامه گفت:«خراسان جنوبي، قم، خراسان رضوي، خراسان شمالي، همدان و زنجان بيشترين راي را به اقاي رئيسي داده اند. پس راي محافظه كارانه داشته اند. كردستان كمترين ميزان تمايل به انتخابات و تحريم انتخابات را داشته اند. ايلام يكي از عجيب ترين استان هايي است كه در اين انتخابات بوده است. استان هاي خوزستان و استان هاي كردنشين و كردستان رفتار اعتراضي قوميتي داشته اند. يكي از شاخص هاي جدي شهرهاي اعتراضي ميزان آرا باطله است».

عاملي در راستاي توضيح آرا شهرهاي عرب نشين گفت: «شهرهايي كه اكثريت عرب نشين دارند راي آقاي رئيسي بيشتر بوده است. اين امر هم اعتراض به دولت مستقر و نه حاكميت است. به دليل سيادت آقاي رئيسي اين شهرها راي بيشتري داشته اند. يكي از بالاترين راي هاي اعتراضي در استان خوزستان است».

عاملي در پايان بيشترين آرا باطله را متعلق به استان هاي كردستان، تهران، البرز، اصفهان و قم دانست كه با راي باطل اعتراض خود را نسبت به وضع موجود نشان داده اند. سوال جدي در اينجاست كه چرا اين اتفاق افتاده است؟

بازانديشي مفهوم افكار عمومي در دوران جدید/ انتخابات با طعم فضای مجازی

سخنران سوم پنل، ابراهيم شيرعلي سرپرست معانت ارتباطات ايسپا به شرح «شبكه هاي اجتماعي مجازي و آگاهي هاي سياسي، جزيره اي شدن و چندپارگي افكارعمومي در شبكه هاي اجتماعي موبايلي» پرداخت. وي گفت: «صحبت پيرامون افكارعمومي مهمل و ممتنع است و به معناي محتواي افكار عموم شهروندان است. قدرت و رابطه اش با عموم براي فهم افكار عمومي داراي اهميت است. در قرن هفدهم مفهوم افكار عمومي با دموكراسي قرابت زيادي داشته است».

وي در ادامه گفت: «شبكه هاي اجتماعي مبتني بر كامپيوتر و موبايل به صورت جداگانه اي قابل بررسي هستند. نوع اول صفحات شخصي دارد، بزرگ هستند، مانا هستند و فرد به خودش با صفحه اش هويت مي بخشد. امكان بازيابي را دارد و فرد فرديت خودش را ابراز مي كند».

شيرعلي اظهار كرد:‌ »شبكه هاي اجتماعي موبايل محور مشكلات بيشتري نسبت به شبكه هاي اجتماعي كامپيوتري دارند. بيشتر در حوزه روزمرگي مطرح مي شوند كه حول محور احساسات حرف هاي روزمره را منعكس مي نمايند. تكثر و تنوع شبكه هاي اجتماعي يكي از نقاط ضعف آن مي باشد».

سرپرست معاونت ارتباطات ايسپا گفت: «ما مي توانيم ارتباطات از گروه اوليه به گروه ثانويه منتقل كنيم. فرهنگ همه چيز همه كس در اين شبكه هاي وجود دارد. فضاي گفت و گوي سياسي در اين محيط شكل نگرفته است.»

در پايان گفت: «نمره سرمايه اجتماعي كل در ايران از 100 رتبه 44 شده است. رتبه ايران 74 از 100 در جهان است. شايد همين دليل آن است كه اين امر تبديل به گفت و گو نشده است.»

رفتار انتخاباتي مردم ايران، قابل پيش بيني است

محمد آقاسي، رئيس مركز افكارسنجي دانشجويان ايران سخنان خود را با گريز به نتايج انتخابات سال 92 گفت: «در انتخابات سال 1392 و در آخرين گزارش موسسه «آي پز» دو احتمال براي انتخابات ايران پيش بيني شده بود؛ انتخاباتي که در آن «دكتر حسن روحانی»و « دكتر محمدباقر قاليباف» البته با پيشتاز بودن «دکتر روحانی»، انتخابات دومرحله اي خواهد شد؛ - این نتیجه در ایسپا نیز پیش بینی شده بود- و طبیعی است که احتمال دیگر پیروزی فرد پیشتاز را در نظر داشته است. نظرسنجي این موسسه خارجی در برگيرنده 38.7 درصد افرادي است که تصميم گرفته اند در انتخابات شرکت کنند، و مهم تر آن بود که در اين نظرسنجي 11درصد حاضر نبوده اند که اسم نامزد خودشان را ذکر کنند».

آقاسي در ادامه اظهار كرد: «باید به این نکته توجه داشت که نظرسنجی های انتخاباتی در ایران توانسته اند میزان بالای مشارکت را برآورد نمایند. به عنوان نمونه میزان مشارکت مردم تهران در انتخابات مطابق نظرسنجی های ایسپا از 54.7 درصد در   5اسفند 1391 به 58.6 درصد در 21 خرداد 1392 رسيده است. یعنی می توان مطابق نتایج این نظرسنجی میزان مشارکت با نتایج واقعی بسیار نزدیک است. اگر بتوان میزان حضور مردم را درست پیش بینی نمود، می توان نتایج انتخابات را نیز قابل پیش بینی دانست».

رئيس ايسپا در خصوص اهميت تحليل ثانويه و يا فراتحليل نظرسنجي هاي انتخاباتي گفت: «در خصوص نظرسنجی ها نیز توجه به یک نظرسنجی خاص در زمان خاص بی شک گمراه کننده است. تحلیل ثانویه و یا فراتحلیل نظرسنجی های انتخاباتی ایسپا در سال های 1384، 1388 و 1392 ثابت خواهد کرد کسي پيروز انتخابات است که روند صعودي را در نظرسنجي‌ها در اختيار داشته باشد، حتي اگر در اولین نظرسنجی ها  0.2  آراء را داشته باشد و در آخرين نظرسنجي اول نباشد. جالب اینجاست که دکتر احمدی نژاد در نظرسنجی اسفند 1383 ایسپا دارای  0.3 آرای پاسخگویان است که طبیعی است در آن مقطع هیچ شانسی برای پیروز شدن ندارد. اما فرایند نظرسنجی ها آمار رو به رشد آرای وی را نشان می دهد. این اتفاق در سال 88 و 92 نیز به طور واضح قابل مشاهده است».

• < قبلی
• بعدی >