سوسن باستانی*

بیستمین کنفرانس بین المللی دو سالانه ازرک (انجمن شوراهای تحقیقاتی علوم اجتماعی آسیا و اقیانوسیه) با موضوع "سالمندی در آسیا- اقیانوسیه: تعادل بین دولت و خانواده" روزهای 15 تا 17 فروردین ماه 1392 ( 4 تا 6 آوریل سال 2013) در شهر سبو در کشور فیلیپین برگزار شد.

در این نشست که میزبانی آن بر عهده شورای علوم اجتماعی کشور فیلیپین بود، نمایندگانی از کشورهای منطقه آسیا و اقیانوسیه، مشتمل بر استرالیا، اندونری، بنگلادش، تایلند، تایوان، چین، ژاپن، سریلانکا، کره جنوبی، مالزی، نیوزیلند، ویتنام، هند و نیز ایران شرکت داشتند و به ارائه سخنرانی پرداختند.

اهداف عمده کنفرانس عبارت بودند از:

• فراهم آوردن بستری مناسب برای انتشار یافته های تحقیقات جدید در زمینه سالمندی و سالمندان،
• تسهیل مبادلات فکری و شبکه سازی در بین صاحبنظران علاقمند به تحقیقات سالمندی و سالمندان در منطقه آسیا و اقیانوسیه،
• تشویق و ترغیب به انجام تحقیقات بین رشته ای و بین کشوری در زمینه سالمندی،
• شناسائی و تعیین شکاف های موجود در تحقیقات سالمندی
• ارائه پیشنهادهایی برای سیاستگذاری و برنامه ریزی در جهت فراهم ساختن محیطی حمایتی تر برای سالمندان.

سوالات عمده ای که مشارکت کنندگان در این کنفرانس می بایست به آنها پاسخ بدهند عبارت بودند از:

الف- نقش دولت چه باید باشد: مسئولیت ها، سیاستگذاری ها و مشوق ها؟

ب- اشتغال، بازنشستگی و فعالیت های داطلبانه، آیا یک ترکیب اقتصادی موثر که مناسب شهروندان سالمند و حکومت هایشان باشد وجود دارد؟

ج- نقش خانواده ها در فراهم ساختن حمایت های بین نسلی چه باید باشد؟

د- چه چیزی موجب احساس مشارکت و سودمندی در شهروندان سالمند می شود؟

هدف از طرح این سوالات، تمرکز بر فرصت ها و چالش هایی است که در زمینه مشارکت، سیاستگذاری عمومی، مسئولیت شخصی، جمعیت و فرد مطرح است.

شورای علوم اجتماعی کشور فیلیپین با همکاری انجمن ازرک، دانشگاه سن کارلوس سبو، بنیاد ژاپن، مرکز آسیای جنوب شرقی یونسکو، دپارتمان توریسم و انجمن جمعیت فیلیپین مسئولیت سازماندهی و برگزاری این کنفرانس را بر عهده داشت. این سومین کنفرانس ازرک بود که توسط شورای علوم اجتماعی فیلیپین برگزار می شد. دو نشست قبلی در سال های 1979 با موضوع "بومی سازی علوم اجتماعی" و 1991 با موضوع "دیدگاههای علوم اجتماعی در زمینه توسعه منابع انسانی" برگزار شده اند. سخنرانی های افتتاحیه توسط دکتر ایزابل پفیانکو مارتین؛ نماینده شورای علوم اجتماعی کشور فیلیپین و ریاست کنفرانس ازرک، و دکتر آمارالیس تیگالو- تورس، مدیر اجرائی شورای علوم اجتماعی کشور فیلیپین و دکتر جان بیتون، دبیر کل ازرک، ارائه شدند. خانم دکتر ایزابل پفیانکو مارتین، ریاست کنفرانس ازرک، در پیام افتتاحیه، ضمن اشاره به اینکه موضوع انتخابی "سالمندی در آسیا- اقیانوسیه: تعادل بین دولت و خانواده" مساله روز و مشترک کشورهای منطفه است، اظهار داشت: " در این کنفرانس، امیدواریم تعامل و مشارکت صاحبنظران علوم اجتماعی آسیا و اقیانوسیه در زمینه بررسی نقش و مسئولیتهای گروه خویشاوندی و دولت در فراهم ساختن مرافبت و حمایت برای شهروندان سالمند را شاهد باشیم. بحث ها و تحلیل ها در دو زمینه مطرح خواهند شد: یک دسته به تغییرات جمعیتی که منجر به تغییر در اندازه، ترکیب، و نقش خانواده به عنوان منبع سنتی حمایت برای سالمندان شده و فشار را متوجه نهادهای عمومی برای متحمل شدن زحمت مراقبت از سالمندان کرده است، خواهند پرداخت. دسته دوم، به رویکردها و استراتژی هایی که دولتها، با توجه به شرایط ملی و منابع در دسترس، برای اطمینان از بهزیستی و امنیت شهروندان سالمند بکار گرفته اند، می پردازند." دکتر جان بیتون، دبیرکل ازرک، نیز در سخنرانی خود ضمن قدردانی از فعالیت‌های ریاست کنفرانس و شورای علوم اجتماعی فیلیپین، گزارشی از فعالیت‌های صورت گرفته ارائه کرد و در پایان موفقیت کنفرانس و بهره‌گیری از محتوای غنی سخنرانی‌های نمایندگان کشورهای مشارکت کننده را آرزو کرد.

اولین سخنران کلیدی کنفرانس، دکتر یاسوهیکو سایتو استاد انستیتو تحقیقات علوم و علوم انسانی توکیوی ژاپن بود که پیرامون "سالمندی موفق در ژاپن: نقش دولت" سخنرانی کرد. پروفسور سایتو با تاکید بر این نکته که در بررسی "سالمندی موفق" برخلاف مطالعات دیگر که تاکیدشان بر سطح فردی بویژه عوامل مربوط به سلامتی است، نقش عوامل ساختی اجتماعی را مطالعه کرده است، به طرح مسائل مربوط به سیاستگذاری های کلان و معیارهای برنامه که در ژاپن برای ترویج سالمندی موفق جمعیت به سرعت در حال پیرشدن بکار می رود، پرداخت. او در سخنانش به شعار مطرح در زمینه سالمندی موفق در ژاپن که عبارت است از: "طولانی زندگی کن و سالم، و وقتی موقع مرگت فرا رسید به راحتی آن را بپذیر" اشاره کرد و دو مفهوم "زندگی طولانی تر" و "زندگی سالم" و معنای آنها برای جامعه و فرد را توضیح داد. زندگی طولانی تر برای یک جامعه به معنای افزایش امید زندگی است و برای یک فرد، رسیدن به حداکثر زندگی، زندگی سالم برای یک جامعه عبارت از "سالمندی فعال" است و برای یک فرد، "طول عمر بدون دوره نا سالم." در این راستا برنامه ها و سیاست های اجرایی برای سالمندان در ژاپن عبارتند از:

• بهداشت و درمان سالمندان
• اشتغال و اشتغال مجدد کارگران مسن
• مشارکت اجتماعی و سالمندی فعال
• سالمندی در محل: خانه و حمل و نقل (کمک کردن به سالمندان ژاپنی برای ادامه زندگی در اجتماع خودشان و یک فضای آشنا)
• سیستم بازنشستگی: سالمندی موفق نیازمند پایه های اقتصادی است.

او در پایان با طرح این سوال که "چرا ما نیازمند سالمندی موفق هستیم؟" به واژه ژاپنی "ایکیگای" به معنای داشتن دلیل برای زندگی، ارزشمند ساختن زندگی برای زندگی کردن، هدف از زندگی و غیره اشاره کرد و از حضار خواست که به واژه مشابه آن در زبان خود فکر کنند.

سخنران کلیدی دیگر، سناتور ادگاردو آنگارا بود که بنا به فعالیت هایش در زمینه آموزش و اصلاح نظام سلامت و بویژه ارائه برنامه شهروندان ارشد در سال 1991 برای سخنرانی دعوت شده بود. او در سخنانش به روند سالمند شدن جمعیت جهان و تفاوت بین کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه اشاره کرد و در خصوص فیلیپین به عنوان یک کشور در حال توسعه این سوال را مطرح کرد: "آیا ما قادر خواهیم بود به یک ملت ثروتمند تبدیل شویم قبل از اینکه به یک کشور سالمند (خاکستری) تبدیل شویم؟" او پس از ارائه آماری در خصوص جهان و فیلیپین و برنامه های مرتبط با سالمندی، در پاسخ به سوالی که مطرح کرده بود گفت: دو پدیده بطور همزمان مطرح هستند: سالمندی و سهم جمعیتی. کشورهای در حال توسعه یک نوع فرصتی دارند، جمعیت فعال بزرگ و نسبت وابستگی پایین. چنین تغییر جمعیتی می تواند به افزایش درآمد سرانه، درامدهای دولت، و سپرده های کلی که می تواند برای سرمایه گذاری استفاده شود، منجر شود.استفاده از چنین پتانسیل جمعیتی به کیفیت آموزش و مهارتهای نسل در حال کار وابسته است. اگر درست عمل نشود ما با مشکل اشتغال جوانان مواجه خواهیم بود. ظرفیت ما برای پاسخگویی به نیاز جمعیت سالمند از نظر بهداشت و بیمه های اجتماعی و اشتغال مداوم هم مسائل کلیدی خواهند بود. پاسخ نهادی ضعیف ممکن است دستاوردهایی که داشته ایم را خنثی کند."

پس از برنامه افتتاحیه، برنامه نشست های کنفرانس آغاز شد. دو نشست در روز اول و دو نشست در روز دوم برگزار شدند. سخنرانان نشست اول کنفرانس با عنوان "دولت، خانواده و منابع غیر-دولتی برای افراد مسن در جوامع جوان و در حال توسعه" عبارت بودند از دکتر گریس کروز استاد انستیتو جمعیت دانشگاه فیلیپین که سخنرانی تحت عنوان "نقش های خانواده و دولت در ترویج بهزیستی سالمندان فیلیپینی" ایراد کرد. دکتر عبدالرحمن خان مدیر شورای تحقیقات علوم اجتماعی بنگلادش سخنرانی‌ با عنوان "سالمندی در بنگلادش: وظایف و چالش های پیش رو" را ارائه کردند. دکتر سوسن باستانی از ایران، نیز، به نمایندگی از انجمن جامعه شناسی ایران، درباره "سالمندی در ایران: دولت، خانواده و حمایت های اجتماعی" سخن گفت.

در نشست دوم با عنوان "مفاهیم در حال تحول پیری، حمایت و مراقبت از سالمندان، و سالمندی موفق" دکتر کائورا سوگیهارا، عضو شورای علوم ژاپن سخنرانی با موضوع "از کیفیت کار تا کیفیت مراقبت: ارزشهای اجتماعی در حال تغییر در ژاپن معاصر" ارائه کرد. دکتر ک اس جیمز رئیس مرکز تحقیقات جمعیت و انیتستو تغییرات اجتماعی و اقتصادی بنگلور،هند در زمینه "سیستم حمایتی هندوستان برای سالمندان: اسطوره ها و واقعیت ها" سخنرانی کرد. دکتر ریچارد هرون، رئیس آکادمی جامعه سلطنتی نیوزیلند در سخنرانی با عنوان " نیوزیلند و سالمندی: چالش های مسائل دوباره تصور شده، چارچوب ها و کنشگران در یک دولت پس از توسعه و شرایط تجارت آزاد" یافته های مطالعاتی‌اش را برای حضار بیان داشت.

در نشست سوم که با عنوان "ساخت های خانوادگی در حال تغییر، شبکه های فرزندی و مراقبت سالمندی" برگزار شد، میتا نووریس محقق مرکز تحقیقات جمعیت در انستیتو علوم اندونزی پیرامون "شهروندان ارشد در اندونزی: مراقبت در خانواده های کارگران مهاجر زن" سخنرانی کرد. در این نشست دکتر ونگ گوانگزو از انستیتو حمعیت و اقتصاد آکادمی علوم اجتماعی چین در رابطه با "ساخت خانواده چینی و خانواده "تک فرزند مرده"، دکتر خدیجه علوی از دانشکده علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه کبانگسان مالزی در خصوص "روابط بین نسلی والدین مسن و فرزندان بزرگسالشان در مالزی: یک تحلیل گفتمان"، دکتر اس. تی. هتیج از بنیاد علوم ملی سریلانکا و ایندرالال دی سیلوا از دانشگاه کلمبو در زمینه "سالمندی در سریلانکا: حمایت اجتماعی در پیری و نقش خانواده" و دکتر نگو تای توان دونگ، معاون انستیتو مطالعات خانواده و جنسیت آکادمی علوم اجتماعی ویتنام درباره "افراد سالمند در ویتنام: مسائل و نگرانی ها از دیدگاه خانواده و جنسیت" سخنرانی کردند.

آخرین نشست با عنوان "جوامع به سرعت در حال پیر شدن: فرصتها و چالش ها برای دولت و خانواده" برگزار شد. در این نشست دکتر هال کندینگ از مرکز تحقیقات سالمندی دانشگاه ملی استرالیا و عضو اکادمی علوم اجتماعی استرالیا سخنرانی پیرامون " اقراد، خانواده ها، و دولت: مسئولیت های در حال تغییر در یک استرالیای سالمند" ارائه کرد. مقاله جن-در لو، دکتر شو-مین هوانگ و شائو-هوا لیو از انستیتوی مردم نگاری آکادمی سنیکا ی تایوان با عنوان " به سوی یک جامعه سالمند فعال؟: یک ارزیابی از سیاست های فعال سازی سالمندان تایوانی" و مقاله دکتر وونهو جنگ استاد داشگاه سئول و عضو دبیرخانه عمومی شورای تحقیقات علوم اجتماعی کره، با عنوان "توسعه اقتصادی اجتماعی و سالمندی جمعیت در آسیا: مقیاسه ای بین چین، کره جنوبی و ژاپن" نیز در این نشست ارائه شدند.[1]

در بعد از ظهر روز دوم کنفرانس، نشست کاری نمایندگان کشورهای عضو ازرک برگزار شد. در این نشست ابتدا دکتر جان بیتون گزارشی در زمینه مسائل مالی و صورتحساب هزینه و درآمد، و فعالیت‌های مرتبط با انجمن ازرک، همچنین پیشنهادهای جدید برای عضویت کشورهای دیگرِ منطقه ارائه کرد. سپس نهایی کردن انتخاب کشور محل برگزاری بیست و یکمین و بیست و دومین کنفرانس ازرک مطرح و تصمیم گیری شد. در این نشست با میزبانی کشور تایوان برای کنفرانس سال 2015 میلادی موافقت شد. پیشنهاد میزبانی ایران برای کنفرانس سال 2017 نیز مطرح شد و مقرر شد پروپوزال و موضوع پیشنهادی در نشست بعدی ازرک نهائی شود. شایان ذکر است که سابقه تشکیل انجمن شوراهای تحقیقاتی علوم اجتماعی آسیا و اقیانوسیه به ژانویه سال 1976 بر می‌گردد که نخستین دوره کنفرانس عمومی ازرک به میزبانی تهران با تصویب اساسنامه این مجمع در ایران برگزار شد.

انتخاب نماینده انجمن جامعه شناسی ایران به عنوان نایب رئیس اول ازرک

پس از تصمیم گیری در خصوص محل برگزاری نشست ها، انتخابات صورت گرفت. براساس اساسنامه ازرک، ریاست ازرک برای مدت دو سال بر عهده کشور میزبان کنفرانس دو سالانه بعدی خواهد بود، اما از آنجا که تایوان از اعضاء اصلی ازرک محسوب نمی شود، ریاست بیست و یکمین کنفرانس دو سالانه در دوره بعد نیز بر عهده خانم دکتر ایزابل پفیانکو مارتین، نماینده شورای علوم اجتماعی کشور فیلیپین خواهد بود. در این نشست نگارنده به عنوان نماینده انجمن جامعه شناسی ایران به عنوان نایب رئیس اول و دکتر آسواتینی راهارتو، معاون انستیتوی علوم اندونزی به عنوان نایب رئیس دوم انتخاب شدیم. دکتر جان بیتون نیز برای دو سال دیگر به عنوان دبیرکل ازرک ابقاء شد.

*نگارنده، عضو هیات مدیره انجمن جامعه شناسی ایران به عنوان نماینده انجمن و ارائه دهنده گزارش کشوری ایران در نشست حضور داشت.

 

---

[1] . مقالات / پاورپوینت ها در لینک زیر در دسترس هستند:

http://aassrec20th.wordpress.com/conference-papers-and-presentations/

 

• < قبلی
• بعدی >