الهام قادری*
نشست گروه جامعه شناسی تفسیری روز دوشنبه ۱۱ دی ماه ۱۳۹۶ با موضوع «نقد و بررسی فیلم زندگی یک شاه» و معرفی کتاب جامعه شناسی سینمایی با حضور دکتر ابوالحسن تنهایی برگزار شد. در ابتدای این جلسه فیلم سینمایی «زندگی یک شاه» محصول کشور امریکا به کارگردانی جیک گلدبرگر به نمایش درآمد. این فیلم برگرفته از داستانی حقیقی است که در آن فردی سیاهپوست که به جرم سرقت از بانک هفده سال زندانی بود آزاد میشود و برای جلوگیری از گرایش جوانان سیاهپوست- که در منطقه فقیرنشینِ جرمخیزی ساکن هستند- به کارهای خلاف قانون؛ آموزشگاه شطرنجی راه میاندازد که در نهایت با آموزشهای دلسوزانه او؛ یکی از نوجوانان سیاهپوست تحت آموزشش؛ مقام دوم مسابقات کشوری شطرنج امریکا را کسب میکند.
در آغاز بخش دوم نشست؛ دکتر تنهایی به بیان نظرات خود در خصوص این فیلم پرداخت و گفت: هدف این جلسه نقد فنی و هنری این فیلم نیست بلکه بررسی فیلم از منظر جامعه شناسی است.
وی سپس از حاضرین خواست نظرات خود را در خصوص این فیلم با توجه به نظریههای جامعه شناسی بیان کنند.حاضرین در مجموع به نظریات برخی از جامعه شناسان اشاره کردند که مدیر گروه تفسیری آنها را در سه بخش اصلی تقسیمبندی نمودند:
دیدگاه اول: مارکسیسم ارتودکس که کلا فیلمهای هالیوودی را فاسد و بی نتیجه میداند و آنها را در جهت تایید ساختار اقتصادی قدرت میداند.
دیدگاه دوم: تفسیرگرایی آلمانی که این دیدگاه معتقد است که لازم نیست برای جنگ مسلحانه تبلیغ کرد؛ ایجاد تغییر فقط نیاز به یک قشر پیشرو طبقه کارگر دارد.
دیدگاه سوم: تفسیرگرایی امریکایی که بر این باور است که انسانها پراگماتیسمی عمل میکنند؛ همانگونه که شخصیت اصلی فیلم میگفت: "همیشه قبل از هر حرکتی فکر کن".
در فرآیند تفسیرگرایی طرحها و برداشتهای عمومی فرهنگی خاص از واقعیتها به ما کمک میکند تا به معانی برسیم و با بالارفتن قدرت کنشگری میتوانیم به پیشبینی برسیم.
رییس دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز در ادامه گوهر اصلی فیلمهای هالیوودی را القای این امر دانست که بدون هیچ زمینه اقتصادی-اجتماعی؛ و فقط با کوشش میتوان در امریکا موفق شد.فرهنگ روساختی طبقه متوسط امریکایی مایل است در فیلمهای امریکایی این نکته را القا کند که یک فرد علیرغم جبرهای طبقاتی و یا فرهنگی و اجتماعی میتواند همه مشکلات را سامان دهد و در واقع قصد دارد سازمان یافتگی واقعیت اجتماعی را کماهمیت جلوه دهد.
در بخش پایانی جلسه دکتر تنهایی از کتاب "جامعه شناسی سینمایی" نوشته جین ان ساترلند و کاترین فلتی که به تازگی سه فصل آن توسط خود و شعبانی ترجمه و در انتشارات دریای تنهایی منتشر شده است، رونمایی کرد و در پایان به سوالات حاضرین پاسخ داد.جلسه در ساعت ۱۹ خاتمه یافت.
*تهیه گزارش
برای دریافت فایل صوتی نشست اینجا را کلیک کنید.